اولویت‌بندی زیرحوضه‌ها به‌منظور اقدامات حفاظت آب و خاک با استفاده از آنالیز مورفومتری و تحلیل عاملی در حوزه آبخیز قصرفیروزه، استان تهران

اولویت‌بندی زیرحوضه‌ها و شناسایی خصوصیات مورفومتریک برای شناسایی رفتار هیدرولوژیکی حوزه‌های آبخیز اهمیت بالایی دارند. در این پژوهش اولویت‌بندی زیرحوزه‌های آبخیز قصرفیروزه استان تهران بر اساس روش آنالیز پارامترهای مورفومتریک و تحلیل عاملی صورت گرفت. رتبه‌بندی زیرحوضه‌ها با انتخاب پنج زیرحوضه منطقه مطالعاتی و بر اساس پنج پارامتر شکلی مورفومتری از جمله مساحت، ضریب فرم، ضریب فشردگی، ضریب گردی، ضریب کشیدگی و سه پارامتر خطی مورفومتری از جمله نسبت ناهمواری، تراکم زهکشی، نسبت انشعاب انجام گرفت. لایه‌های رقومی هر یک از زیرحوضه‌‌ها با استفاده از مدل رقومی ارتفاع منطقه در محیط نرم‌‌افزار arcgis 10.2 تهیه شد و تحلیل عاملی نیز در محیط نرم‌افزار spss انجام گرفت. بر اساس نتایج حاصله با استفاده از شاخص‌های مورفومتری زیرحوضه پنج در طبقه بحرانی و زیرحوضه چهار در طبقه متوسط قرار گرفته است. هم‌چنین پس از تعیین فاکتورهای مهم و تاثیرگذار به روش تحلیل عاملی رتبه‌بندی صورت گرفته نشان‌دهنده قرارگیری زیرحوضه چهار در طبقه بحرانی و زیرحوضه شماره سه و پنج در طبقه متوسط بود. مطابق طبقه‌بندی صورت گرفته به دو روش موجود دو زیرحوضه چهار و پنج به علت قرارگیری در وضعیتی روبه بحرانی در روش‌های رتبه‌بندی، به اقدامات فوری برنامه‌های حفاظتی در بهبود وضعیت موجود نیاز دارند.

Prioritization of sub-watersheds to soil and water conservation measures using morphometric indices and factor analysis in Qasre-Firoozeh watershed, Tehran province

Identification and analysis of morphometric characteristics are of great importance for identifying the hydrological behavior of watersheds. In this study, prioritization of QasreFiroozeh subwatersheds of Tehran province was performed based on the morphometric parameters and factor analysis. Subwatrsheds were classified based on five morphometric shape parameters including area, shape coefficient, compression coefficient, roundness coefficient, elongation coefficient. Also, three linear morphometric parameters including roughness ratio, drainage density, and branching ratio has been used to prioritize the watersheds. Digital spatial layers of each subwatershed were prepared using the digital elevation model in ArcGIS 10.2 software environment. The Factor analysis procedure was performed in SPSS software environment. According to the results, using morphometric indices, subwatershed 5 (SW5) is classified as a critical class and SW4 classified as a middle class. SW3 and SW5 were categorized in middle class. According to the classification of the watersheds based on morphometric indices, SW4 and SW5, are classified as critical condition. Therefore, the subwatersheds having critical condition need immediate protection in terms of soil and water resources conservation.