پژوهشی در منابع آبی دشت توس با تاکید بر اساطیر و متون تاریخی

شناخت و آگاهی از وضعیت جغرافیایی و اقلیمی هر منطقه باعث درک بهتر از سیر تحول تمدنی آن سرزمین از جمله روند شکل‌گیری شهرها و محوطه‌ها تاریخی و یا سقوط و نابودی آن ها می شود. به تعبیری شناخت تغییرات جغرافیایی مناطق تاثیر مستقیم بر شناخت تغییر و تحولات تاریخی آن مناطق دارد یکی از مناطق مهم خراسان چه در دوران پیش از اسلام و چه در دوره اسلامی دشت تاریخی توس است این دشت از قسمت شمالی به رشته کوه های هزار مسجد ، از غرب به خبوشان (قوچان کنونی) و از شرق و جنوب شرقی به شهرهای سرخس و جام محدود می شده است و دره های پر آب کوه های هزار مسجد و بینالود و جریان رودخانه اسطوره ای کشف رود و چشمه های پر آب مانند چشمه گیلاس و چشمه سبز و منابع غنی آب های زیر زمینی امکان اسکان و معیشت جمعیت های زیادی را در این دشت از گذشته های دور تا کنون فراهم آورده بود . و منابع آبی این دشت مهم ترین نقش را در استقرار تمدن و شکل گیری شهرها و سکونتگاه ها در دوران مختلف تاریخی داشته است. این مقاله به معرفی ، شناخت و جایگاه منابع آبی این دشت در توسعه و رونق شهر در دوران مختلف تاریخی به ویژه دوره اسلامی با تاکید بر متون تاریخی داشته است . مبحث اصلی در این مقاله شناخت و بررسی منابع آبی دشت توس ، با بررسی منابع مکتوب و غیر مکتوب(کتابخانه ای-اسنادی و میدانی) می باشد. نوع پژوهش در این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی و محتوای تاریخی می باشد. از کلیت مطالب می توان به این جمع بندی رسید که منابع آبی دشت توس در دوره های مختلف نقش عمده ای در رونق و آبادانی این دشت تاریخی داشته اند و اسطور ه ها از جایگاه ویژ ه ای در شناخت این منابع آبی برخوردار هستند.