بررسی نمادهای جامعه شناختی آب در شعر سهراب سپهری

تاثیر و نقش آب در ساخت و بقاء جوامع وزندگی اجتماعی از ابتدای وجود بشر بر روی زمین، موضوعی غیرقابل‌انکار است. به‌گونه‌ای که در طول تاریخ بشریت آب در دوران‌هایی تا مقام خدایی بالا رفته و مورد پرستش و نثار قرار می‌گیرد. پس از اسلام، آب و معنای آن با انتقال از حوزه دین به بخش ادبیات فارسی در سبک سنتی، مضامین متنوع عاشقانه، عارفانه و اجتماعی پیدا می‌کند. اما با رواج شعر نو هم‌زمان با تحولات اجتماعی معاصر ایران، مضامین اجتماعی نقش پررنگ‌تری در این سبک نوین شعری به خود می‌گیرند. سهراب سپهری از جمله شاعران شعر نو به سبک نیمائی است که از واژه آب در اشعار هشت کتاب به‌وفور بهره می‌برد. لذا هدف این مطالعه داده بنیاد فهم و ارائه معانی مختلف واژه آب در اشعار هشت کتاب سهراب سپهری است. این پژوهش با روش کیفی و با استفاده از رویکرد نظریه داده بنیاد برای تحلیل و تفسیر انجام‌گرفته است. در این رویکرد، تحلیل در فرایندی سه مرحله‌ای به کشف و استخراج مقولات انتزاعی می‌انجامد. یافته‌های این پژوهش نشان داد نمادهای جامعه‌شناختی آب در شعر سهراب سپهری شامل 6 مقوله مبنائیِ جنبش‌های درونی و اجتماعی، ارزش‌های اجتماعی متعالی و دینی، خودآگاهی و بینش‌های اجتماعی، تعیین کمال مطلوب و مقصود، موانع دستیابی به جامعه حق و امید به حرکت از وضع موجود به مطلوب است. همچنین روشن شد سهراب سپهری شاعری آگاه به اوضاع زمانه و جامعه‌اش، در اشعار خود به ترسیم جامعه‌ای مطلوب و مدینه‌ای فاضله می‌پردازد و اسباب رسیدن، موانع دستیابی و ابعاد متنوع این مسئله را واکاوی و تحلیل می‌کند.