انتقال آب از دریای عمان به استان‌های نوار شرقی کشور و راه‌حل‌های جایگزین با تاکید بر استان خراسان جنوبی

پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه گزینه‌های تامین آب شرب و صنعت خراسان جنوبی بویژه تامین آب از محل نمک‌زدایی و انتقال آب دریای عمان می‌پردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان کمبود آب استان خراسان جنوبی در افق سال 1420 معادل 179 میلیون مترمکعب خواهد بود که تامین میزان 70 میلیون مترمکعب از این حجم از محل طرح انتقال آب دریای عمان برنامه‌ریزی گردیده است که درصد تامین کمبود آب از خط انتقال 39 درصد است. این درحالی است که حجم پساب برگشتی صنایع و معادن استان در سال 1420 برابر با 33/91 میلیون مترمکعب و میزان پساب ناشی از مصارف شرب و بهداشتی تا افق طرح (1420) 94/37 برآورد شده است. بررسی وضعیت تصفیه پساب نشان می دهد که در حال حاضر فقط در شهر بیرجند تصفیه‌خانه فاضلاب شهری وجود دارد که میزان پساب تولیدی سالانه آن (سال 1396) در حدود 4/4 میلیون متر مکعب می باشد. مقایسه میزان کل استحصال و مصرف استان نشان می‌دهد که میزان تلفات در شبکه های آب درصد زیادی را به خود اختصاص داده است (39 درصد) که از میانگین کشوری بیشتر است. لازم است که مقدار تلفات شبکه به حداقل کاهش یابد. همچنین جهت تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی استان لازم است با وجود تامین آب از خط انتقال عمان، با تغییر کاربری چاه‌های کشاورزی و اجرای طرح تعادل‌بخشی، 218 میلیون مترمکعب از مصارف چاه‌های کشاورزی کم گردد، به عبارتی با کاهش 25 درصد آب از چاه‌های کشاورزی تعادل‌بخشی انجام و کسری مخازن با وضع موجود به حالت صفر خواهد رسید. همان‌طور که داده‌های فوق نشان می‌دهد تاکید بر مدیریت عرضه و انتقال بین‌حوضه‌ای آب به هیچ وجه نمی‌تواند تنها راهکار تامین نیاز آبی استان خراسان جنوبی باشد. لذا ناگزیر به مدیریت تقاضا از طریق در‌هم‌آمیختن آموزش، فناوری، اصلاحات قیمت‌گذاری، قانون‌گذاری، بازچرخانی و در نهایت سازگاری با کم‌آبی در استان خراسان جنوبی هستیم.