بررسی تطبیقی معانی آب در غزلیات حافظ و سایه

آب واژه ای است که می تواند حامل بار معنایی و مفاهیم متعدّد و متفاوتی باشد. ماهیّت این واژه به گونه ای است که در شعر به شاعر امکان مضمون آفرینی زیادی می دهد. در این مقاله معانی متفاوت واژه ی آب در غزلیات حافظ و هوشنگ ابتهاج(ه.ا. سایه) بررسی می شود. دلیل این انتخاب، اشتراکاتِ متنی و فرامتنیِ فراوانی است که غزل های سایه با غزل حافظ دارد که حاکی از گفت و گوی درونی و تاریخی او با هنر و اندیشه ی حافظ است. نتیجه تحقیق بیانگر آن است که واژه ی آب در دیوان حافظ یکی از واژه های پر بسامد و چند معنا محسوب می شود که دارای معانی متفاوتی از جمله آبرو، اشک، اعتبار، معرفت، رونق و شکوه، طراوت، چشمه، ، شراب، ، باران، شبنم و ...است. در غزلیات سایه نیز این واژه، هرچند با بسامد کمتر به همان معانی به کار رفته است. شگرد بلاغی حافظ با واژه ی آب بیشتر در صنعت ایهام و در غزل های سایه با تعبیرات کنایی خود را نشان می دهد. صبغه ی اقلیمی کاربرد واژه هایی چون دریا، طوفان، رود و ... در شعر ابتهاج کاملاً مشهود است.