بررسی رابطه بین سود حسابداری و مالیات بر درآمد شرکت ها در اقتصاد تورمی ایران

در این پژوهش به بررسی رابطه بین مالیات بر درآمد شرکت‌ها و تورم، در شرایطی که سود حسابداری بهای تاریخی، مبنای محاسبه مالیات بر درآمد شرکت‌ها است، میپردازیم. از آنجا که کسور مالیاتی، مبتنی بر بهای تاریخی است و بابت تورم تعدیل نمی شود، بنابراین، در دوره‌های تورمی، استهلاک و بهای تمام شده موجودی کالای فروش رفته کمتر از واقع و سود بیشتر از واقع خواهد بود و درنتیجه مقدار مالیات هم تحریف خواهد شد. اما درآمدهای مشمول مالیات معمولا به نرخ تورم افزایش می یابند، به این ترتیب، انتظار می رود در شرایط تورمی مالیات وضع شده بر شرکت ها بیش از مالیات واقعی (مالیات در صورت نبود تورم) باشد. از سوی دیگر، کل هزینه بهره اسمی، قابل کسر از درآمد می باشد، در حالی که در دوران تورمی، بخشی از هزینه بهره بابت جبران کاهش ارزش واقعی بدهی است. در نتیجه وجود هزینه بهره می تواند باعث کاهش سود و کاهش مالیات واقعی‌گردد. علاوه بر این، به دلیل دائمی بودن تورم نسبتاً بالا در ایران، نمی‌توان تاثیرات تورم بر مالیات را نادیده گرفت. از این رو، در پژوهش حاضر، به منظور بررسی میزان تاثیر تورم بر مالیات بر درآمد شرکتها، در نتیجه استفاده از حسابداری بهای تاریخی، اطلاعات 354 شرکت در یک دوره 11 ساله با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات معمولی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد عدم تعدیل کسور مالیاتی بابت تورم، مالیات شرکت های دارای موجودی کالا و دارایی ثابت زیاد را افزایش داده، اما بخشی از این افزایش توسط قابلیت کسر هزینه بهره، جبران می شود.

Investigating the relationship between accounting profit and corporates income tax in inflationary economy of Iran

In this research, we study the relationship between corporate income tax and inflation, when accounting historical cost income is the basis for calculating corporate taxes. Because tax deductions are based on historical cost and are not inflation-indexed, therefore in inflationary periods, depreciation and cost of goods sold will be less than actual and income will be higher, and hence the amount of tax will be distorted. But taxable income increase with inflation rate, as a result it is expected that corporate tax would be higher than actual tax (tax in the absence of inflation). On the other hand, the full amount of nominal interest expense is usually deductible from income, while part of the interest expense is to compensate for the devaluation of the real debt. As a result, it reduces profits and reduces the real tax. In the present research, in order to investigate the effect of inflation on corporate income tax, as a result using historical cost accounting, information of 354 companies during the years 1384-1394 was investigated using ordinary least squares regression method. The result showed that failure to adjust historical-cost-based tax deductions for inflation increases the real tax for capital- and inventory-intensive firms, but deductibility of nominal interest offset part of the consequences of using historical cost tax methods.