شناسایی گسل زیار- دمبک کوه و نقش احتمالی آن در فرار آب از سد لار

بررسی‌های انجام ‌شده برای مشخص کردن دلیل فرار آب از سد لار نشان می دهد که آب نشتی از این سد در 5 کیلومتری شمال شرق روستای پلور و از طریق چند دهانه چشمه به رودخانه هراز می ریزد. بازدیدهای میدانی از منطقه نشان داد که در مجاورت مظهر این چشمه‌ها و در امتداد رودخانه هراز، گسلی با جابه‌جایی و زون خردشده قابل‌توجه واقع شده که در این مقاله تحت عنوان گسل زیار –دمبک کوه معرفی شده است. بررسی‌های دفتری و میدانی موید این مطالب است که این گسل تا ساحل چپ مخزن سد لار ادامه پیدا می‌کند. گسل زیار- دمبک کوه در محدوده مورد مطالعه با امتداد شمال‌غرب- جنوب‌شرق و شیب شمال‌شرقی قرار دارد. امتداد شمال‌غربی این گسل در انتهای گدازه‌های دماوند، از محدوده شمالی مخزن سد لار گذشته و تا فرای ارتفاعات دمبک کوه قابل ‌پیگیری است و در منتهی‌الیه با گسل سفیدآب تقاطع دارد. امتداد جنوب شرقی این گسل در محدوده روستای زیار توسط رسوبات دریاچه‌ای پوشیده است، ولی با توجه به آزیموت این گسل احتمالاً با گسل دره لار تقاطع دارد.با توجه به شواهد به‌دست ‌آمده سازوکار این گسل امتدادلغز چپ‌گرد با مولفه معکوس است. این گسل در محدوده چشمه‌های فرار آب سد لار سبب راندگی سازند الیکا بر روی سازند شمشک و در ناحیه شمالی سد لار سبب راندگی سازند لار بر روی آهک‌های کرتاسه شده است. سنگ‌های آهکی سازند لار همراه با گسترش گسل‌های بزرگ دره لار و زیار –دمبک کوه زمینه توسعه کارست را در منطقه فراهم نموده است. این بررسی نشان می دهد تزریق در زون خردشده گسل زیار- دمبک کوه می‌تواند به ‌عنوان یک فرایند بهسازی و کاهنده نفوذپذیری و فرار آب در تکیه‌گاه سمت چپ سد لار مد نظر قرار بگیرد.

Identification of Zeyar- Dombak Kuh fault and its role in water escape from Lar Dam

The investigations carried out to determine the reason for water escape from the Lar dam show that leakage from the dam floods 5 kilometers northeast of the Polour village and through several spring to the Haraz river. Field observations in this area showed that in the vicinity of the manifestation of these springs and along the Haraz river, a fault with displacement and widely crushed zone, which is referred to in this paper as the Zeyar-Dombak Kuh fault. Field and office works confirm that this fault continues to the left bank of the Lar Dam reservoir. The Zeyar- Dombak Kuh fault has northwest - southeast azimuth and the northeast dip. The northwest of this fault at the end of Damavand lava, crosses from the northern boundary of the Lar dam reservoir and can be traced back to the Dombak Kuh mountain and intersects with the Sefid ab fault. The southeast part of this fault is covered by the lacustrine sediments in the area of the Zeyar village, but due to the azimuth, this fault is likely to be intersected by the Lar valley fault. According to the obtained evidence, the mechanism of this fault is reverse sinistral. This fault in the watershed of the Lar dam has caused the thrust of Elika Formation on Shemshak Formation and in the northern region of Lar dam caused the thrust of Lar Formation on Cretaceous limestones. The limestones of the Lar Formation, and spread crushed zone of the main Lar Valley Faults and Zeyar-Dombak Kuh fault, have provided karst development in the region. This study shows that injections in the crushed zone of Zeyar-Dombak Kuh fault can be considered as a process of improving and decreasing permeability and water escape at the left bank of the Lar dam.