بررسی کانی شناسی، ژئوشیمی و ژنز ذخیره بنتونیت جغتای سبزوار

محدوده مورد مطالعه در جنوب شرق جغتای (85 کیلومتری سبزوار) در استان خراسان رضوی و در شمال مجموعه افیولیتی سبزوار واقع است. رخنمون موجود در محدوده عمدتا از نوع رسوبی است که حاصل فرسایش بخش افیولیتی و واحد ولکانیکی ائوسن می باشد. به منظور تشخیص کانی های تشکیل دهنده بنتونیت ها، سه نمونه به روش پراش پرتو ایکس مورد تجزیه قرار گرفت. نتایج کلی نشانگر همبری کانی های مونتموریلونیت، زئولیت، کلسیت، کوارتز، ژیپس و هالیت به مقدار کمتر است. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه شیمیایی پنج نمونه برای تعیین اکسیدهای اصلی به روش طیف سنجی فلئورسانس پرتو ایکس و میزان جذب آب پائین نمونه ها، بنتونیت مورد مطالعه از نوع کلسیمی ( کلسیم-سدیم دار) در نظر گرفته شد. وجود زئولیت می تواند نشانگر آبشوئی کمتر عناصر قلیایی نسبت به سیلیس باشد. عدم وجود شواهدی مانند رگه های باریت، بافت استوک ورک و چشمه های آبگرم گوگردی فعال، نشانگر آن است که منطقه تحت تاثیر سیالات گرمابی قرار نگرفته است و کانسار از نوع استراتاباند (چینه کران) است. از طرفی با توجه به وجود لایه های ژیپس و لایه ای بودن، می توان بیان کرد که کانسار در یک محیط لاگون مانند حاوی mg و در اثر فوران جریان های آذرآواری در آن به وجود آمده است. از بنتونیت برداشتی با توجه به تست های صنعتی از جمله رنگ پخت نسبتا مناسب و هم اینطور انبساط بعد از پرس و انقباض پخت مناسب برای تولید کاشی و سرامیک استفاده می شود.

Investigation of mineralogy, geochemistry, and genesis of Sabzevar Joghtay bentonite

The study area is located in the southeast of Jaghtai (85 km from Sabzevar) in Khorasan Razavi province and the north of Sabzevar ophiolite complex. The outcrop in the area is mainly sedimentary, which is the result of erosion of the ophiolitic part and the Eocene volcanic unit.To detect the minerals forming bentonites, three samples were analyzed by the X-ray diffraction method. The overall results show that the minerals Montmorillonite, zeolite, calcite, quartz, gypsum, and halite are less common. According to the results of chemical analysis of five samples to determine the main oxides by X-ray fluorescence spectroscopy and low water absorption of the samples, the studied bentonite was considered calcium (calcium-sodium). The presence of zeolite may indicate less leaching of alkaline elements than silica. The lack of evidence such as barite veins, stockwork texture, and active sulfur hot springs indicates that the area has not been affected by hydrothermal fluids and the deposit is of strata bound type. On the other hand, due to the presence of gypsum layers and being layered, it can be said that the deposit was formed in a lagoon-like environment containing Mg and due to the eruption of pyroclastic flows in it. Removed bentonite is used for the production of ceramic tiles according to industrial tests, including relatively suitable baking paint, as well as expansion after pressing and shrinkage of baking.