>
Fa   |   Ar   |   En
   زیست چینه نگاری سازند نایبند در برش مزرعه توت (شمال غرب باقرآباد)، شمال اصفهان  
   
DOR 20.1001.2.9920029590.1399.1.1.5.9
نویسنده Shafeiy Rozeta ,شفیعی رزیتا ,امیر شاه کرمی مهناز ,منانی مریم
منبع كنگره علوم زمين - 1399 - دوره : 39 - سی و نهمین کنگره ملی و چهارمین کنگره بین المللی علوم زمین - کد همایش: 99200-29590
چکیده    زیست چینه نگاری سازند نایبند در برش مزرعه توت(غرب باقرآباد)، شمال اصفهان (رزیتا شفیعی)1، مریم منانی 2، مهناز امیر شاه کرمی31 دانشجو کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور شیراز ziba. shafeiy@gmali.com 2 استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران mannani_m@yahoo.com3 دانشیار ، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران m-amirshahkarami@yahoo.com چکیدهسازند نایبند، یکی از شناخته شده ترین واحدهای رسوبی تریاس ایران مرکزی است. رسوبات این سازند، حاوی مقادیر فراوانی از انواع ماکروفسیلهای مرجان، اسفنج، شکم پا، دوکفه ای، میکروفسیلهای فرامینیفر است. رسوبات این سازند در برش مزرعه توت واقع در غرب دهکده باقرآباد (شمال اصفهان)، شامل: بخش گلکان شامل تناوب ماسه سنگ قهوه ای تیره و مارن، بخش بیدستان شامل آهک االیتی، آهک ریفی، آهک ماسه ای، بخش حوض شیخ شامل ماسه سنگ کرینوئید دار با میان لایه های مارن، بخش حوض خان شامل آهک ریفی خاکستری و بخش قدیر شامل تناوب ماسه سنگ قهوه ای و مارن است. 8 جنس و 20 گونه از مرجانهای اسکلراکتینا و 1 جنس از هیدروزوآ در سازند نایبند (برش مزرعه توت) شناسایی گردید. مرجانهای اسکلراکتینا عبارتند از:margarophyllia cf. crenata, margarophyllia cf. capitata, margarophyllia cf. michaelis, margarophyllia michaelis, margarophyllia sp., retiophyllia clathrata, retiophyllia norica, retiophyllia sp., cuifia cf. gigantella, astraeomorpha confusa, astraeomorpha crassisepta, crassistella juvavica, chondrocenia schafhaeutli, pamiroseris rectilamellosa, pamiroseris sp. 1, pamiroseris sp. 2., stylophyllopsis rudis, stylophyllopsis polyactis, stylophyllopsis cf. lindstroemi, stylophyllum sp.,با توجه به ظهور و انقراض اجتماعات فونی فوق، برای سکانس رسوبی تریاس پسین برش مزرعه توت می توان دو بیوزن تجمعی معرفی نمود. سن نورین را به بیوزون تجمعی 1 و سن رتین را به بیوزون تجمعی 2 نسبت داده می شود.واژه‌های کلیدی زیست چینه نگاری، نایبند، مرجان، مزرعه توت، تریاس پسین.abstractnayband formation is the most well-known sedimentary units of triassic in central iran. sediments of nayband formation contain corals, sponges, abdominals, bivalves, and foraminiferal microfossils. sediments of this formation in the section of mazrae tout located in the west of bagherabad village (north of isfahan), including: gelkan member (alternated marl and brown sandstone), bidestan member (oolithic limestone, reefal limestone and sandy limestone), howz- e- sheikh member (crinoidal sandstone and marl), howz- e- khan member (marl and reefal grey limestone) and qadir member (alternated brown sandstone and marl). 8 genera and 20 species of scleractinian corals and 1 genera of hydrozoan were identified in nayband formation (mazrae tout section). scleractinian corals included:margarophyllia cf. crenata, margarophyllia cf. capitata, margarophyllia cf. michaelis, margarophyllia michaelis, margarophyllia sp., retiophyllia clathrata, retiophyllia norica, retiophyllia sp., cuifia cf. gigantella, astraeomorpha confusa, astraeomorpha crassisepta, crassistella juvavica, chondrocenia schafhaeutli, pamiroseris rectilamellosa, pamiroseris sp. 1, pamiroseris sp. 2., stylophyllopsis rudis, stylophyllopsis polyactis, stylophyllopsis cf. lindstroemi, stylophyllum sp..according to distribution of corals, hidrozoa can be introduced two assemblage zones for the nayband formation in mazrae tout: assemblage zone i (norian) and assemblage zone ii (rhaethian). as a result, in margh area, nayband formation is norian- rhaetian in age. keywords: biostratigraphy, nayband, coral, mazrae tout, late triassic.مقدمهدر ایران مرکزی با پیشروی دریای تریاس پسین و پس از رویداد خشکی‌زایی سیمرین پیشین، توالی رسوبی متشکل از مارن، ماسه‌سنگ و سنگ آهک ریفی در ایران مرکزی نهشته گردیده است که به سازند نایبند موسوم است. برش الگوی سازند نایبند در ایران مرکزی، نزدیکی دهکده نایبندان در 220 کیلومتری جنوب شهر طبس می‌باشد .(douglas, 1929) ضخامت سازند نایبند در برش الگو به 3000 متر می‌رسد fürsich et al., 2005) ; .(seyed- emami, 2003; kluyver et al., 1983 در اطراف اصفهان ضخامت این سازند نسبت به مقطع تیپ چندان زیاد نیست (hautmann, 2001). ضخامت این سازند در شمال و شمال خاوری اصفهان (برش دیزلو) حداکثر به 660 متر می‌رسد (mannani & yazdi, 2009).11 گونه از شکم پایان بخش حوض خان سازند نایبند در شمال اصفهان توسط (2010) nützel et al. تشریح گردید. روزن بران سازند نایبند در شمال خاوری اصفهان توسط (2010) senowbari- daryan et al. مورد شناسایی قرار گرفتند. پالئواکولوژی مرجان‌های اسکلراکتینای سازند نایبند در شمال اصفهان توسط (منانی و یزدی، 1394) مطالعه گردید. 14 جنس و 24 گونه از مرجان‌های اسکلراکتینای سازند نایبند واقع در جنوب غرب اردستان توسط (mannani, 2020) شناسایی و توصیف گردید.برش مزرعه توت یکی از مناطقی است که رسوبات تریاس پسین با رخساره های دریایی کم عمق رخنمون دارند و موضوع اصلی این پژوهش است. برش چینه شناسی مذکور در 45 کیلو متری شمال شرقی اصفهان در 15 کیلو متری غرب روستای باقرآباد واقع شده است مختصات جغرافیایی برش مذکور 33˚ 03´ 3 ˝ n, 51˚ 55´ 33˝ e می باشد (شکل 1). این منطقه از نظر موقعیت زمین شناسی در حاشیه غربی زون ایران مرکزی و در حاشیه جنوبی نقشه زمین شناسی کاشان (250000 :1) قرار گرفته‌است (زاهدی و همکاران، 1370). شکل(1): موقعیت جغرافیایی و راههای دستیابی به برش مزرعه توت (*) درشمال اصفهانروش مطالعه: سکانس رسوبی سازند نایبند در برش مزرعه توت با استفاده از نقشه چهار گوش زمین شناسی کاشان (250000 :1)، (زاهدی و همکاران، 1370) مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری به صورت سیستماتیک و منظم در فواصل 1 متری انجام شد. 100 نمونه از مرحانهای اسکلراکتینا سازند نایبند جمع‌آوری گردید. نمونه ها در روزنامه باطله پیچیده، در داخل پلاستیک‌های کوچک بسته‌بندی و کد‌گذاری، سپس از آنها عکس‌ گرفته شد. ثبت ریخت شناسی مرجانها، تهیه مقاطع نازک میکروسکوپی، ثبت ویژگی های میکروسکوپی و شمارش سپتای آنها و در نهایت بر اساس آخرین مقالات روز نامگذاری گردیدند. شکل(2): نمای کلی از بخش‌های مختلف سازند نایبند در برش مزرعه توت (شمال اصفهان) متن مقالهسازند نایبند با ناپیوستگی خفیف هم شیب از دولومیت های سازند شتری متمایز می گردد (aghanabati, 1972) . ضخامت سازند نایبند (تریاس پسین) در برش مزرعه توت، غرب باقر آباد (اصفهان) به 481 متر می رسد و بخشهای مختلف آن قابل تفکیک است (شکل. 2). براساس مطالعات آزمایشگاهی رسوبات برش مذکور، 8 جنس و 20 گونه مرجان و 1جنس از هیدروزآ شناسایی گردید.دامنه چینه نگاری فونای برش مزرعه توت در نمودارگسترش زمانی و ستون چینه نگاری زیستی ترسیم شده است (شکل 3).تعدادی از مرجانهای اسکلراکتینای برش مزرعه توت (غرب دهکده باقرآباد) در شکل (4) نمایش داده شده است. با توجه به انتشار چینه نگاری مرجانها و هیدروزآ از قاعده برش چینه شناسی به سمت بالا دو بیوزون تجمعی تشخیص داده می شود:بیوزون تجمعی 1: این بیوزون از قاعده رسوبات سازند نایبند تا انتهای بخش بیدستان برش مزرعه توت را در بر می گیرد. این بیوزون 6/53 متر ضخامت دارد. در قاعده سازند نایبند مارن و ماسه سنگ قهوه ای سوخته مشاهده می شود که متعلق به بخش گلکان به ضخامت 30 متر می باشد. قاعده بخش بیدستان در سرتاسر ایران مرکزی با آهک االیتی آغاز می گردد (kluyver et al. 1983). آهک االیتیک در برش مزرعه توت می تواند شاخص قاعده بخش بیدستان (سازند نایبند) باشد. بخش بیدستان برش مذکور از آهک االیتیک، لایه های ماسه سنگی، مارن و آهک ریفی خاکستری تشکیل شده است. ضخامت این بخش 6/23 متر می باشد. در این بخش آهک ریفی اسفنجی - مرجانی که به صورت بایوستروم در تمام منطقه گسترش یافته است، مشاهده می شود و در این تحقیق به نام بایوستروم aخوانده می شود. در این آهک ریفی، مرجان، اسفنج و هتراستریدیوم به وفور دیده می شود. جنس ها وگونه های مرجانی که در بخش بیدستان برش مزرعه توت شناسایی گردیده به شرح زیر است: stylophyllopsis rudis, margarophyllia cf. crenata, margarophyllia cf. capitata, margarophyllia cf. michaelis, margarophyllia michaelis, margarophyllia sp., retiophyllia clathrata, retiophyllia sp., astraeomorpha confusa, crassistella juvavica, chondrocoenia schafhaeutli, pamiroseris rectilamellosa. مرجانهای آهکهای ریفی بخش بیدستان شاخص زمان تریاس پسین (نورین- رتین) می باشند. همچنین در این واحد تعداد زیادی سنگواره heterastridium spp. با قطر 2 میلیمتر تا 4 سانتیمتر ظاهر گردیده است. این فونای دریایی از نهشته های سازند نایبند در طبس و اطراف اصفهان شناسایی گردیده است اما در حوالی منطقه کرمان مشاهده نمی شود .(senowbari- daryan et al., 1997) این سنگواره در مقطع تیپ سازند نایبند فقط در بخش بیدستان مشاهده می گردد و در بخش حوض خان وجود ندارد .(kluyver et al., 1983) هترآستریدیوم از نورین تتیس نیز گزارش شده است (flügle, 2004). هترآستریدیوم های کوچک از بخش بیدستان در برش دیزلو نیز مشاهده گردید ه اند (منانی، 1390). با توجه به حضور هترآستریدیوم های کوچک سن نورین برای بیوزون تجمعی 1 پیشنهاد می گردد.بیوزون تجمعی 2 : بخش حوض خان برش مزرعه توت با کربنات های صخره ساز ضخیم لایه آهک ریفی خاکستری در بایوستروم b مشخص می شود. ضخامت این بخش 24 متر می باشد. این بخش دارای مجموعه سنگواره های خوب حفظ شده از جمله اسفنج و مرجان است. جنس ها و گونه های مرجانی که در بخش حوض خان شناسایی گردیده شامل: cuifia cf. gigantella, chondrocenia schafhaeutli, crassistella juvavica, margarophyllia cf. crenata, margarophyllia cf. capitata, margarophyllia cf. michaelis, margarophyllia michaelis, margarophyllia crenata, margarophyllia capitata, margarophyllia sp., retiophyllia norica, retiophyllia clathrata, stylophyllopsis rudis, stylophyllopsis polyactis, stylophyllopsis cf. lindstroemi, stylophyllum sp., astraeomorpha confusa, astraeomorpha crassisepta, pamiroseris rectilamellosa, pamiroseris sp.1 , pamiroseris sp.2.heterastridium spp. یک فسیل دریایی متعلق به هیدروزوئن می باشد که شاخص تریاس پسین است .(flügl,2004)آنها اغلب شکل دیسکی و کروی دارند. در بخش حوض خان هتراستریدیوم های بزرگ (حداکثر 14 سانتیمتر قطر) مشاهده می شود که در رتین تتیس گزارش شده اند (stanley et al., 2005). هتراستریدیوم های بخش حوض خان بزرگتر از بخش بیدستان هستند. قطر آنها از 8 تا 14 سانتیمتر متغیر است . با توجه به نوع شکل، باندهای شعاعی رشد و حجم زیاد منافذ آنها به شیوه پلانکتونیک می-زیسته اند. بنابر این توزیع جغرافیایی وسیع آنها قابل توصیف است. این سنگواره از تمام رسوبات دریایی تریاس پسین جهان به جز کانادا گزارش شده است (flügle, 2004).گونه های مرجانی retiophyllia norica ، cuifia cf. gigantella، stylophyllopsis polyactis و stylophyllopsis cf. lindstroemi شاخص رتین می باشند (mannani, 2020)،1989) (roniewicz,.بر اساس ظهور و انقراض گونه های مرجانی شاخص فوق و heterastridium spp. در اندازه های بزرگ، بیوزون تجمعی 2 شاخص زمان رتین است. بعد از رسوبات بخش حوض خان ماسه سنگ های قهوه ای نازک لایه بایوکلاست دار با میان لایه هایی از مارن دیده می-شود که به بخش قدیر موسوم است که ضخامت آن 300 متر می باشد. در این بخش کرینوئید به وفور یافت می گردد که شاخص زمانی خوبی محسوب نمی شوندکنگلومرا و ماسه سنگ قرمز رنگ کرتاسه پیشین به صورت دگر شیب بر روی رسوبات بخش قدیر در برش مزرعه توت قرار گرفته است. بنابراین به احتمال قوی یک نبود کلی از نهشته های تریاس پسین - کرتاسه پیشین درمنطقه مزرعه توت (شمال اصفهان) وجود دارد. نبود رسوبگذاری از پایان تریاس پسین تا کرتاسه پیشین در منطقه میتواند حاصل عملکرد کوهزایی سیمرین باشد .(mannani & yazdi, 2009)(شکل. ): نمودار گسترش زمانی و ستون چینه نگاری زیستی در سازند نایبند، برش مزرعه توت در شمال اصفهان (شکل. 4): 1) margarophyllia cf. michaelis ? volz, 1890 بخش حوض خان )بایوستروم(b ، برش مزرعه توت (غرب باقرآباد)، شمال اصفهان، 1a) نمای سطح کالیس مرجان؛ 1b) مقطع عرضی نازک میکروسکوپی کالیس مرجان؛ 1c) نمای جانبی مرجان؛ 2) margarophyllia cf. capitata ? munster, 1841 بخش حوض خان )بایوستروم(b ، برش مزرعه توت (غرب باقرآباد)، شمال اصفهان، 2a) نمای سطح کالیس مرجان؛ 2b) مقطع عرضی نازک میکروسکوپی کالیس مرجان؛ 2c) نمای جانبی مرجان؛ 3) margarophyllia cf. crenata ? münster, 1841 بخش بیدستان )بایوستروم (a ، برش مزرعه توت (غرب باقرآباد)، شمال اصفهان، 3a) نمای سطح کالیس مرجان؛ 3b) مقطع عرضی نازک میکروسکوپی کالیس مرجان؛ 3c) نمای جانبی مرجان.نتیجه گیری1- مطالعات انجام شده بر روی فونای سازند نایبند در برش مزرعه توت سبب شناسایی 8 جنس و 20 گونه گردید.2- گونه های مرجانی بخش بیدستان (سازند نایبند) در این برش شامل: stylophyllopsis rudis, margarophyllia cf. crenata, margarophyllia cf. capitata, margarophyllia cf. michaelis, margarophyllia michaelis, margarophyllia sp., retiophyllia clathrata, retiophyllia sp., astraeomorpha confusa, crassistella juvavica, chondrocenia schafhaeutli, pamiroseris rectilamellosa.3-گونه های مرجانی بخش (حوض خان) سازند نایبند در این برش شامل:cuifia cf. gigantella, pamiroseris rectilamellosa, chondrocenia schafhaeutli, crassistella juvavica, margarophyllia cf. crenata, margarophyllia cf. capitata, margarophyllia cf michaelis , margarophyllia michaelis, margarophyllia crenata, margarophyllia capitata, margarophyllia sp., retiophyllia norica, retiophyllia clathrata, stylophyllopsis rudis, stylophyllopsis polyactis, stylophyllopsis cf. lindstroemi, stylophyllum sp., astraeomorpha confusa, astraeomorpha crassisepta, pamiroseris sp.1, pamiroseris sp.2. 4- هتراسترآیدیوم های کوچک با قطر 2 میلیمتر تا 4 سانتیمتردر بخش بیدستان ظاهر گردیده اند، شاخص نورین تتیس و هتراسترآیدیوم بزرگتر (حداکثر قطر 14 سانتیمتر ) در بخش حوض خان مشاهده شد که گویای زمان رتین تتیس می باشد.5- بر اساس ظهور و انقراض فونای برش مزرعه توت، دو بیوزون تجمعی تشخیص داده شد. بیوزون تجمعی «1» شاخص نورین و بیوزون تجمعی«2» شاخص رتین می باشد.منابع[1] زاهدی، م.،عمیدی، م، امامی، م.ه. وزهره بخش، م، 1370- نقشه ی زمین شناسی چهار گوش کاشان ، مقیاس 1:250000، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، شماره ف ، 98 صفحه. [2] منانی، م.، 1390، زیست چینه نگاری سازند نایبند در منطقه دیزلو، شمال اصفهان، پنجمین همایش تخصصی زمین شناسی دانشگاه پیام نور (ابهر)،118-124.[3] منانی، م. و یزدی، 1394، پالئواکولوژی و محیط دیرینه نهشته های تریاس پسین ایران با تاکید بر یافته های جدید در برش دیزلو )شمال اصفهان(، بر اساس حضور مرجا نهای اسکلراکتینا،فصلنامه علوم زمین، 95: 281-290.[4] aghanabati, a., 1972. preliminary geological report of the karimard area, geological survey of iran, interior report.[5] douglas, j. a., 1929. a marine triassic fauna from eastern persia. the quaterly journal of the geological society of london, 85: 624-648.[6] flügel, e., 2004. microfacies of carbonate rocks, analysis, interpretation and application, springer, berlin- heidelberg, new york, 976p. [7] fürsich, f., m., hautmann, b. senowbari- daryan and k. seyed emami, 2005. the upper triassic nayband and darkuh formations of est- central iran: stratigraphy, facies patterns and biota of extensional basins on an accreted terrane, beringeria, 35: 53-133.[8] hautmann, m., 2001. die muschelfauna der nayband- formation (obertrias, nor-rhat) des ostlichen zentraliran. beringeria, vol. 29.pp. 1-181.[9] kluyver, h.m., tirrul, r., & chance, p.n., 1983. explanatory text of the naybandan quadrangle maps, scale 1:250000. geological survey of iran, 143 p.[10] mannani, m., 2020. late triassic scleractinian corals from nayband formation, southwest ardestan, central iran. boletín de la sociedad geológica mexicana, 72(2):1-33.[11] mannani, m., & yazdi, m., 2009. late triassic and early cretaceous sedimentary sequences of the northern isfahan province (central iran), stratigraphy and paleoenvironments. boletin de la socieded geologica, 61 (3): 367-374.[12] nützel, a., mannani, m., senowbari- daryan, b., & yazdi, m., 2010. gastropods from the late triassic nayband formation (iran), their relationships to other tethyan faunas and remarks on the triassic gastropods body size problem. neus jahrbuch für geologie und paläontologie, abhandlungen. 256 (2): 213- 228.[13] roniewicz, e., 1989. triassic scleractinian corals of the zlambach beds, northern calcareousalps, austria: denkschriften, austria, österreichisch akademie der wissenschaften, mathematisch- naturwissenchaftliche klasse, 126, 152 p.[14] senowbari- daryan, b.; k seyed- emami and a. aghanabti, 1997. some inozoid sponges from upper triassic (norian- rhaetian) nayband formation of centeral iran, rivista italiana di paleontologica e stratigrafia, 103 (3): 293-300.[15] senowbari-daryan, b., rashidi, k., & torabi, h., 2010. foraminifera and their associations of a possibly rhaetian section of the nayband formation in central iran, northeast of esfahan. facies, 56: 567-596.[16] seyed-emami, k., 2003. triassic in iran. facies, 48: 91-106.[17] stanley, jr., g. d., mackay, m. l. and p. l. smith, (2005). paleoautecology of heterastridium: a globally distributed. 5th field workshop igcp 458 project triassic-jurassic boundary events, abstract, pp. 24- 24.
کلیدواژه زیست چینه نگاری ,نایبند ,مرجان ,مزرعه توت ,تریاس پسین.
آدرس دانشگاه پیام نور شیراز, ایران, دانشگاه پیام نور شیراز, ایران, دانشگاه پیام نور, ایران, دانشگاه پیام نور, ایران
 
   Biostratigraphy of Nayband Formation, in the Mazrae tout section (west of Bagherabad), North of Isfahan  
   
Authors
Abstract   
Keywords
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved