شاخص های موثر سرمایه اجتماعی زنان در گذر از بحران بیماری کووید -19

اواخر دسامبر سال 2019.م ویروس جدیدی به نام کرونا ویروس و با نام علمی کووید-19 موجب آغاز همه گیری جدیدی در سراسر کره زمین شد. این ویروس از استان ووهان چین آغاز و به تدریج به سراسر جهان گسترش یافت و کشور ایران را از اسفند ماه 1398ش در برگرفت. اگرچه ظهور و بروز این بیماری نوعی غافلگیری برای بشر و جامعه جهانی به حساب آمد و خسارت های جبران ناپذیری در حوزه اقتصادی، اجتماعی، بهداشت و سلامت مردم در پی داشت، اما نشانه ای از همدلی و نوع دوستی ملت ایران را رقم زد. ویروس کروناکه با بازگشت اجباری افراد خانواده، فرزندان و همسران به خانه، در کنار مواهب پیش هم بودن، مشکلاتی هم به وجود آورده،که از جمله این مشکلات که آثارش سال های زیادی دامن گیر جامعه خواهد بود، می توان به پیامد-های اجتماعی و روانی فاصله ی اجتماعی و دوری از دوستان وآشنایان، دوری از مدارس و مشکلات مالی، بروز بیماری های مختلفی چون فرد گرایی، خشم، اضطراب، تعارضات و مشکلات خانوادگی و فردی، آنومی، فاصله بین فقیر و غنی، اتصال به شبکه های دیجیتالی، شکاف اجتماعی و ... اشاره کرد. در این میان در جامعه ما زنان به دلیل داشتن نقش‌های چندگانه همواره در مواجهه و مدیریت بحران‌های اجتماعی تاثیر گذارند و می توانند صورت های جدیدی برای روابط بین اعضای خانواده، آشنایان و دیگر افراد جامعه برای گسترش سرمایه اجتماعی در جهت مدیریت وضعیت همه گیری بیماری کرونا با رعایت پروتکل های بهداشتی و فاصله اجتماعی داشته باشند. زنان با دلسوزی و همدردی و با حس اعتماد و با به حداکثر رساندن مشارکت اجتماعی در اجرای شعار در خانه بمانیم در حساس سازی وآگاه نمودن خود، اعضای خانواده و آشنایان به پیشگیری و خود مراقبتی و دیگر مراقبتی در زمان بیماری منحوس کرونا توجه نموده و در سلامت جسمی و روانی آنها با داشتن سرمایه اجتماعی بالا نقش کلیدی داشته اند. یکی از عواملی که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر میزان سلامت اجتماعی افراد موثر است، سرمایه اجتماعی است. مفهوم سرمایه اجتماعی دارای تاثیر فزاینده ای است. سرمایه اجتماعی درکنار سرمایه اقتصادی و انسانی به مثابه متغیری تاثیرگذار در رشد و توسعه یافتگی شناخته شده است. امروزه مدیریت خردمندانه و همه جانبه جهت خروج از بحران های اجتماعی، روانی، فرهنگی و اقتصادی جامعه در دوران کرونا بدون توجه به زنان که نیمی از جمعیت هر کشوری را تشکیل می دهد و در بخش های مختلف ایفای نقش می کنند، هیچ جامعه ای نمی تواند به راحتی این بحران بیماری (کرونا) را گذرانده و به اهداف سلامتی و اجتماعی خود برسند. بر این اساس اگر مشارکت اجتماعی، حمایت اجتماعی، توانایی همکاری، اعتماد به دولت و ستاد مبارزه با کرونا ، جهت جلوگیری از همه گیری و شیوع ویروس کرونا نباشد و همکاری و همبستگی لازم در راستای جلوگیری از گسترش بیماری توجه نشود، سرمایه اقتصادی و سرمایه انسانی به تنهایی نمی تواند متغیری تاثیر گذار در مهار و پیشگیری و درمان همه -گیری ویروس کرونا باشد. اینجا این سوال مطرح می شود شاخص های موثر سرمایه اجتماعی زنان درگذر از بحران بیماری(کووید-19) ویروس منحوس کرونا چیست؟ این پژوهش با به کارگیری رویکرد کمی، به چارچوبی برای درک سطح کیفی زندگی یا همان سرمایه اجتماعی زنان و مشارکت داوطلبانه آنان در محیط های گوناگون کاری و خانوادگی و در اجتماع ها در کنار اکثریت مردم جامعه برای مهار بیماری کووید-19 اشاره گردید. آنچه بیش از همه در بحران بیماری کووید-19اهمیت دارد، همبستگی قوی و شفاف می باشد. همدلی، کمک مومنانه به نیازمندان می تواند خاطره خوشی در اذهان باشد. از این رو پیشگیری و کنترل بیماری در هنگام شیوع و در دوره های بعد از آن با سطح بندی سرمایه اجتماعی قابل پیش بینی خواهد بود. در پژوهش حاضر به نقش شاخص های موثر سرمایه اجتماعی زنان در گذر از بحران کووید-19 پرداخته شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که مهار ویروس کرونا نیازمند سطوح بالایی از شاخص های سرمایه اجتماعی زنان، همکاری متقابل زنان و ستاد ملی مبارزه با کرونا می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و روش مطالعه آن از نوع تحلیل محتوا است. واحد تحلیل جملات مربوط به سرمایه اجتماعی و کرونا از روزنامه ها و سخنرانی ها می باشد. در این پژوهش از 100مورد از منابعی مانند گزارش های رسانه ای، مقالات موجود، مباحث کارشناسی و اسنادی در روزنامه ها و نشریه و سخنرانی ها و چند مقالات چاپ شده در زمینه بیماری کووید-19 و سرمایه اجتماعی با روش نمونه گیری غیر احتمالی هدفمند به عنوان جامعه آماری انتخاب گردید و سپس با روش نمونه گیری اتفاقی30 نمونه به صورت تصادفی و در دسترس انتخاب نموده و مورد بررسی قرار گرفتند .با استفاده از تحلیل محتوا، با استفاده و شاخص ها، مضمون ایدئولویک مشترک سرمایه اجتماعی(اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، حمایت اجتماعی، آگاهی اجتماعی، عمل گرایی) را استخراج کرده و از نمودارها و جدول ها استفاده نموده و داده ها را هم به صورت دستی و هم با استفاده از نرم افزار مکث کیودا تحلیل محتوا نمودیم. براساس نتایج بدست آمده از تحلیل و فعالیت های زنان در ماسک زدن، رعایت پروتکل های بهداشتی، رعایت بهداشت عمومی، خود مراقبتی و دیگر مراقبتی، کمک های مومنانه، تولید ماسک در خانه، عمل به پوشش در خانه بمانیم و ... نشان دهنده سطح مشارکت اجتماعی زنان بوده و اعتماد آنها در روند پیگیری اخبار و اطلاعات در خصوص بیماری از صدا و سیما و کانال های ارتباطی وزارت بهداشت و درمان و مشارکت اجتماعی زنان در همراهی فعالیت های خیرخواهانه مثل (طرح های شهید سردار سلیمانی، طرح مواسات و...) نشان از حس همدردی و حمایت اجتماعی (که خود نیز از شاخص های سرمایه اجتماعی است) می باشد. براساس نتایج شاخص اعتماد اجتماعی کمتر از دو شاخص مشارکت اجتماعی و هنجارهای اجتماعی بود. در شاخص بعدی سرمایه اجتماعی عمل گرایی، در خصوص انجام خواسته های دولت و ستاد پیشگیری از کرونا و وزارت بهداشت به منظور پیشگیری از گسترش مجدد بیماری، تعطیلی های شغلی و اجتماعی، زنان بهتر عمل نمودند و این نشان دهنده سرمایه اجتماعی بالای زنان، براساس شاخص های سرمایه اجتماعی جهت مدیریت خانواده و دوستان برای مهار و خروج از این وضعیت و بحران بیماری کرونا بود.