بررسی تطبیقی اثربخشی تولید فضای سواره و پیاده‌مداری بر کیفیت محیط‌زیست شهری (مورد: مناطق 22گانه کلانشهر تهران)

کلانشهر تهران در دهه‌های اخیر با آلودگی‌های محیط زیستی زیادی مواجه بوده است و کیفیت آن تحت تاثیر قرار گرفته است. این وضعیت با افزایش روزافزون جمعیت و به تبع آن افزایش چشمگیر اتکا به وسایل حمل و نقل موتوری جهت سفرهای درون و برون شهری در این کلانشهر مقارن بوده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت محیط زیست شهر تهران و پیوستگی فضایی آن با متغیرهای حمل‌و‌نقل سواره محور و دوچرخه/پیاده‌محور می‌باشد. این پژوهش با روش کمی و با استفاده از داده‌های سالنامه آماری استان تهران در سال 1398 انجام شده است. از روش وزندهی آنتروپی شانون و تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیاره پرومتئه برای ارزیابی و رتبه‌بندی مناطق شهر تهران از نظر کیفیت محیط زیست، از خوشه‌بندی سلسله مراتبی در محیط spss برای خوشه‌بندی مناطق 22گانه و از تحلیل خودهمبستگی موران دو متغیره در نرم‌افزار geoda برای بررسی پیوستگی فضایی متغیرهای حمل و نقل با کیفیت محیط زیست استفاده شده است. نتایج بیانگر وجود تفاوت‌های فضایی عمده میان مناطق مختلف کلانشهر تهران از نظر کیفیت محیط زیست می‌باشد و مناطق 22گانه در چهار خوشه عمده تقسیم‌بندی شده‌اند. روابط مثبت و منفی بین متغیرهای حمل و نقل با کیفیت محیط زیست در قالب الگوهای مختلف فضایی در مناطق مشاهده گردید و خوشه‌ها و ناخوشه‌های فضایی مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد تولید فضای سواره‌ محور و افزایش تولید سفر، تحت تاثیر ساخت فضای مصنوعی جاده‌ها در چرخه دوم انباشت سرمایه و سبک تولید انبوه خودرو فوردیسم، همبستگی فضایی منفی با کیفیت محیط زیست شهری دارد.

a comparative study of the effectiveness of the production of riding and walking space on the quality of the urban environment(case: 22 districts of tehran city)

tehran metropolis has faced many environmental pollutions in recent decades and its quality has beenaffected. this situation has been paralleled by the ever-increasing population and, as a result, the significantincrease in the reliance on motor vehicles for intra and extra-urban trips in this metropolis. the purpose of thisstudy is to evaluate the environmental quality of tehran and its spatial relevance to transportation variables. thisresearch has been done by quantative method and using the data of the statistical yearbook of tehran province in2019. shannon entropy weighting method and promethee multi-criteria decision making technique for evaluatingand ranking tehran regions in terms of environmental quality, hierarchical clustering in spss environment forclustering 22 regions and bivariate moran autocorrelation analysis in geoda software to study spatial coherenceand environmental quality quotes are used. the results indicate the existence of major spatial differencesbetween different regions of tehran in terms of environmental quality and regions are divided into four majorclusters. positive and negative relationships between transport variables and environmental quality wereobserved in the form of different spatial patterns in the regions and spatial clusters and non-clusters wereanalyzed. the results showed that the production of riding space and the increase in travel production, under theinfluence of artificial road construction in the second cycle of capital accumulation and fordism mass productionstyle, has a negative spatial correlation with the quality of the urban environment.