حیرت و لاادری‌گری خیّام نیشابوری نسبت به درک حقیقت آفرینش

عمّر خیّام، فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و رباعی‌سرای ایرانی در دورة سلجوقی است. از مکتب‌های منسوب به خیّام می‌توان به مکتب لاادریّه (تعجیز) اشاره کرد. وی ازجمله شاعرانی است که قرن‌ها با‌توجّه‌به مشرب‌های فکری خاصّی که داشته، دستخوش قضاوت‌های گوناگون قرار گرفته است. وی در رباعیات خود فلسفة آفرینش و غرض از پیدایش آن را به چالش کشیده و از‌آن‌روی که برای آن پاسخی نیافته، دچار تردید و حیرت شده و به ناتوانی خود در شناخت این حقیقت اعتراف کرده است. نظر به آنچه بیان شد در پژوهش حاضر بر‌آن بوده‌ایم تا حیرت و لاادری‌گری خیّام نیشابوری نسبت به درک حقیقت آفرینش را تحلیل و بررسی کنیم.

Khayyam Nayshaburi's astonishment and admiration for understanding the truth of creation

One of the prominent themes in Khayyam's thought is the discussion of the philosophy of existence and the creation of the system of existence. Khayyam, after delving deeper into this understanding of the philosophy of creation, shouts a protest, and finally confesses that he is incapable of understanding the truth of existence and why. This theme in his quatrains has led some to believe in the laudatory school and accuse it of ignorance. Given what has been stated, the purpose of this descriptive-analytical and library research is to explain the astonishment and loyalty of Khayyam Nayshaburi for understanding the truth of creation. The results of the present study show that laudatoryism in Khayyam's thought is not atheistic but positive, and that he is astonished by his astonishment about the system of creation and divine power. It is worth noting that in none of his quatrains is there any denial of the existence of God, but he has always found himself helpless against the Creator of being and understanding what the system of creation is.