خیام و شرق‏شناسان روس

رباعیات حکیم عمر خیام، سال‌ها است که جزء جدایی‏ناپذیر ادبیات جهان شده و به زبان‌های مختلف (چه زبان‌های شرقی و چه زبان‌های غربی) ازجمله زبان روسی ترجمه شده است و بسیاری از ادیبان روس از آن بهره برده‌اند. شاید در‌میان شاعران فارسی، کمتر کسی را بتوان یافت که همچون خیام در مرکز توجه بسیاری از ادیبان در سراسر دنیا قرارگرفته باشد و بسیاری از ادیبان آثار او را بارها و بارها موشفکانه نقد و بررسی ‏ کرده‌اند و تا‌این‌حد تضاد در‌میان این آراء و نظرات وجود داشته باشد. آشنایی مردم روسیه با رباعیات خیام در روسیه به سال 1891 بازمی‌‏گردد (بولدیریف، 1324: 18). علاوه‌بر ژوکوفسکی دانشمندان روسی زیادی همچون اسمیرنوف، بالاتنیکوف، ماروچنیک و غیره روی آثار عمر خیام کار کردند و هر یک نظرات خود را در‌خصوص اشعار و شخصیت وی ابراز کردند. برخی او را مسلمانی به‌شدت معتقد و برخی همچون ماروچنیک از او با عنوان پایه‏گذار آتئیست نام برده‏اند. در این مقاله سعی شده است با تکیه بر نظر شرق‏شناسان روس، به ویژگی شخصیتی و آثار وی از دیدگاه این شرق‏شناسان پرداخته شود.

Khayyam and Russian Orientalists

Hakim Omar Khayyam's quatrains have been an essential part of literature world for many years. They have been translated into various languages (both Eastern and Western languages), including Russian, and have been used by many Russian poets and writers. Perhaps among the Persian poets, there are a few, such as Khayyam, who has been the focus of many literary writers around the world, whose works have been frequently criticized and scrutinized by many literary scholars, and to such an extent contradictory. There are such differences between these ideas and opinions. The Russian people's acquaintance with Khayyam's quatrains in Russia goes back to 1981 (Boulderiyev,1324, p. 6).In addition to Zhukovsky, many Russian scholars such as Smirnov, Balatnikov, Maruchnik, and others worked on Omar Khayyam's works, each expressing his views on his poetry and personality. Some have called him a Muslim and some have referred to him as the founder of Atheists, like Marouchnik.In this article, we have tried to focus on his personality and his works relying on the opinion of Orientalists.