مقایسه‌دیدگاه‌خیام‌و‌موالنا‌در‌فلسفه‌آفرینش،‌مرگ‌و‌زندگی

یکی از بزرگترین معماهای عالم بشریت دستیابی به فلسفه آفرینش، مرگ و زندگی است. در این رهگذر فلاسفه و اندیشمندان بسیاری نظریات خود را بیان نموده اند. بسیاری از بزرگان قالب نظم را برای بیان نظریات خود در باب این معما برگزیده و با استفاده از تمثیل و تصویر و تشبیه و سایر صنایع ادبی به درج نظریات خویش پرداخته‏اند. از این میان خیام و مولانا شعرائی هستند که نظریات قابل توجهی ارائه داده‏اند. خیام به عنوان اندیشمندی که در زمینه‏های ریاضی و نجوم شناخته شده دارای رباعیاتی است که تعابیر متعدی از این اشعار شده است و مولانا عارفی است مسلط به کلام و فلسفه که در مثنوی به زیبایی بسیاری از معماهای آفرینش را شرح داده است. مقایسه دیدگاه این دو بزرگ با تکیه بر رباعیات خیام و مثنوی مولانا، تلاشی خرد در بحر عظیم افکار ایشان است.

Comparison of Khayyam and Rumi's Views on thePhilosophies of Creation, Death, and Being

Khayyam, the great Iranian mathematician, commentator, and astronomer,has dealt with the philosophies of creation, death, and life in a new vain inhis Rubaiyat. His views are replete with hesitation about the ability of humanthought to understand the mystery of being. In such a great wonder,Khayyam has published his Rubaiyat which, from a simplistic viewpoint,might be interpreted as an invitation to pleasure and indifference to theworld and everyday matters of human life. Examination of his dynamic andfruitful scientific life rejects this claim altogether. Living in an era of theinterplay of religions and the combination of superstition and hypocrisybehind the fabrics of religiousness, Khayyam was a free-thinking scholarwhose serious concerns about the mysteries of being creation prevented himfrom dealing with the details of everyday life.Rumi is also a mystic proficient in religious and philosophical issues who ismeticulously searching for the mystery of being. He considers reason andlove as the prerequisites for recognition and, like Khayyam, underestimatesthe power of human reason for solving the mystery of creation. Despite theimminence of death, Khayyam suggests the policy of “carpe diem,” andRumi considers life as a gift from God for human growth and excellence.The present study analyzed the Rubaiyat of Khayyam and the Masnavi (orMathnawi) of Rumi and compared the similarities and differences of the twopoets in the fields mentioned.