مروری بر ترجمه‌های رباعیات خیام به زبان ژاپنیبا محوریت بررسی رویکردهای مترجمان در ترجمه اشعار منظوم

ژاپن در زمرة کشورهایی است که استقبالی کم‌نظیر از رباعیات حکیم عمر خیام نیشابوری کرده‌اند. رباعی‌های خیام تاکنون بارها و به دست مترجمان مختلف به زبان ژاپنی برگردانده شده‌اند. برخی از این ترجمه‌ها به‌شکل غیرمستقیم و از روی ترجمه انگلیسی رباعیات انجام شده و برخی دیگر به‌شکل مستقیم و بی‌واسطه از زبان فارسی به زبان ژاپنی ترجمه شده‌اند. بسیاری از مترجمانِ رباعیات در ژاپن، نویسندگان، شاعران یا پژوهشگران برجسته‌ و شناخته‌شده‌ بوده‌اند و همین امر موجب آشنایی نسبی بخش بزرگی از خوانندگان کتاب در ژاپن، با خیام و رباعیات او شده است.در بخش نخست پژوهش حاضر، 29 مترجم ژاپنی که دست به ترجمه رباعی‌های خیام زده‌اند، در دو بخش معرفی خواهند شد: نخست مترجمانی که رباعیات خیام را از روی ترجمه انگلیسی به ژاپنی برگردانده‌اند، معرفی خواهند شد که منبع غالب این مترجمان ترجمه‌های ادوارد فیتزجرالد بوده است سپس، مترجمانی که رباعیات را از روی متن اصلی فارسی به ژاپنی ترجمه کرده‌اند، معرفی خواهند شد. در بخش دوم این پژوهش نیز رویکردهای مترجمان به ترجمه شعر و به‌ویژه راهکارهای آنان برای ترجمه اشعار منظوم بررسی و دسته‌بندی خواهند شد.

A review of Japanese translations of Omar Khayyam’s Rubaiyat with a focus on the approaches to translating verse poetry

The Rubaiyat of Omar Khayyam has been translated into Japanese by several translators, some of whom have translated it indirectly from English translations (mainly by Edward Fitzgerald), and some have translated it directly from Persian. The present study briefly introduces 29 translators and their translations of Rubaiyat into Japanese. The main findings reveal that various approaches to poetry translation were employed. Some translators use archaism to create a feeling of antiquity, while others use contemporary language. Some translations apply formal or poetic expressions, while others have informal spoken register. Some translators have translated Rubaiyat in the forms of verse and some in the form of prose. Among the former group, some have used forms close to traditional Japanese poetry such as tanka, and some have tried modern forms like shintaishi. Some Japanese translators have even tried to create a form similar to the original form of Rubaiyat in Persian. The present study examines all these approaches using related examples and tries to classify them.