بررسی تغییرات کیفی آب زیرزمینی در دشت ورامین تهران

ارزیابی کیفیت منابع آب به‌خصوص منابع آب آشامیدنی در سال‌های اخیر هم‌زمان با کاهش سرانۀ منابع آب در دسترس، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، کیفیت منابع آب دشت ورامین با استفاده از شاخص کیفیت آب (wqi) در یک بازۀ 10 ساله (97-1387) مورد بررسی قرار گرفت. بدین‌منظور، تعداد 35 نمونه از نقاط مختلف دشت ورامین تهیه شد و غلظت پارامتر‌های تاثیرگذار بر کیفیت منابع آب زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج، کلسیم، سدیم و کلر با کل مواد جامد محلول (tds) همبستگی مثبت و معنا‌داری دارند. هم‌چنین، بر اساس نقشه توزیع مکانی منطقۀ دشت ورامین در سال 1397 مساحت بیش‌تری را با کیفیت مناسب داشته است در حالی‌که قسمت‌های جنوبی و جنوب غربی منطقه در بازۀ 10 ساله با وجود بهبود کیفیت آب منطقه، هم‌چنان دارای کیفیت نامناسب برای شرب هستند. به‌‌طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش‌ نشان داد که در حال حاضر تعدادی از پارامتر‌های موثر در تعیین کیفیت منابع آب زیرزمینی، مانند tds، هدایت الکتریکی (ec) در اکثر نقاط نمونه‌برداری شده و هم‌چنین مقدار ph در بعضی نقاط نمونه‌برداری شده دشت ورامین از حد مجاز استاندارد‌ها فراتر رفته است. علاوه بر این، کیفیت آب زیرزمینی نیز در بازۀ زمانی مورد مطالعه کمی بهبود یافته است. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که بر اساس wqi در سال 1387، 51.42 درصد منطقه دارای آب نامناسب از نظر شرب است که این مقدار در سال 1397 به 45 درصد کاهش ‌یافته است. هم‌چنین، میزان 31 درصد آب با کیفیت بد در سال 1387 به 22 درصد کاهش یافته است، درحالی‌که مقدار میزان آب با کیفیت خوب در سال 1397 تا 25 درصد افزایش یافته است. به‌این‌ترتیب توجه به تاثیر گسترده عوامل انسانی بر کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت ورامین و برداشت شدید آب زیرزمینی، بررسی دقیق چاه‌های غیرمجاز در منطقه، حفاظت کیفی از منابع آب زیرزمینی و مدیریت برداشت چاه‌های بهره‌برداری و هم‌چنین استفاده از سامانه‌های آبیاری مناسب در جهت کاهش برداشت و هم‌چنین زهکشی مناسب اراضی کشاورزی در طرح‌های آتی امری ضروری به‌نظر می‌رسد.

Investigation of groundwater quality changes in Varamin Plain of Tehran

Introduction Assessing the quality of water resources, especially drinking water resources, has been of great importance in recent years, along with the per capita reduction of available water resources. Water quality index for drinking and irrigation expresses the total quality of water through a single number at a specific time and place based on various water quality parameters. In this study, the quality of water resources in Varamin Plain was studied using water quality index (WQI) over a period of 10 years.Materials and MethodsVaramin plain is located 45 km southwest of Tehran and at an altitude of approximately 1000 meters above sea level. Its alluvial plain area is about 138,000 ha, of which more than 50,000 ha are agricultural lands. In this research, data from 35 qualitative data samples including pH, total dissolved solids (TDS), EC, Calcium, Potassium, Sodium, Magnesium, Bicarbonate, Chlorine and Sulfate have been studied. Also, using Pearson correlation, the relationship and the effect of the parameters on each other were investigated. These samples were prepared from different parts of Varamin Plain in a period of 10 years (20082018) and the concentration of parameters affecting the quality of groundwater resources was investigated. In this study, ArcGIS 10.5 software was used to prepare spatial distribution maps and SPSS software was used for statistical analysis.Results and Discussion According to the WQI in 2008, 51.42% of the region has inadequate water, which in 2018 has decreased to 45%. Also, calcium, sodium and chlorine have a positive and significant correlation with TDS. According to the spatial distribution map of Varamin Plain in 2018, it has more area with suitable quality, while the southern and southwestern part of the region, despite improving the water quality of the region, still have unsuitable quality for drinking. The WQI spatial distribution maps show that the area percent of good class of WQI in 2018 has increased compared to 2008. In both years, the southern and southwestern regions are in poor condition. The high concentration of TDS and EC in some places was due to land use change, wastewater discharge, ecogeomorphological factors, as well as overextraction of groundwater resources. Good quality range in 2008 is in the central areas, which in 2018, these areas include most of the central and eastern regions.Conclusion In general, the results of this study showed that currently the values of a number of effective parameters in determining the quality of groundwater resources such as TDS and EC in most sampled areas and also the pH value in some sampled areas of Varamin Plain has exceeded the standards. In addition, groundwater quality has slightly improved during the study period (20082018). Thus, considering the widespread impact of human factors on reducing the quality of groundwater resources in Varamin Plain and the severe rate of groundwater abstraction, careful study of illegal wells in the region, quality protection of groundwater resources and management of exploitation wells and the use of appropriate irrigation systems, proper harvesting as well as proper drainage of agricultural lands is essential in future plans.