کاربرد روش‌های زمین آمار در تعیین منحنی‌ های عمق – مدت - مساحت بارندگی (استان لرستان)

یکی از عمده‌ ترین اهداف تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی بارش در یک مکان رسیدن به منحنی‌های رگبار پروژۀ استاندارد برای آن ناحیه و سپس سیل پروژۀ استاندارد است که این تجزیه و تحلیل شامل ویژگی‌های ارتفاع بارش در یک سطح معین و برای مدت‌زمان خاص است. روابط بین عمق و سطح بارش معمولاً توسط دسته‌ای از منحنی‌های عمق مساحت زمان تداوم (dad) که هرکدام نشان‌دهندۀ تداوم زمانی مختلف بارش است نشان داده می‌شوند. با استفاده از این منحنی‌ها یک عامل کاهش برای سطح مشخصی تعیین و برای تعدیل متوسط بارش نقطه‌ای مرتبط با فراوانی طرح مورد نظر به کار می‌رود. در بررسی‌های به ‌عمل ‌آمده در استان لرستان مشخص گردید میزان بارش در منطقه، تنها تابع ارتفاع نیست، بلکه از نظر مکانی نیز بارندگی پیچیدگی خاص خود را دارد که این مسئله نتیجۀ گستردگی و امتداد متفاوت ناهمواری‌های کوهستانی نسبت به جریان‌های باران ‌زا است. این موضوع باعث می‌شود رگبارهای فراگیر با تداوم زمانی کمتر از 12 ساعت در بررسی سطح بارش مشاهده نشوند. بنابراین، در پژوهش حاضر رگبارها در سه‌پایه زمانی 12، 24 و 48 ساعته مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. جهت تهیۀ نقشۀ هم‌ باران رگبارهای انتخابی از روش‌های زمین ‌آماری استفاده شد. در بررسی به‌ عمل ‌آمده روش‌های زمین آماری شامل اسپلاین، نسبت عکس فاصله، کریجینک و کوکریجینک استفاده شد. نتایج حاصله بیانگر آن بود که روش کوکریجینگ ساده روشی مناسب برای برآورد میزان بارش در رگبارهای انتخابی در سطح استان لرستان است. لذا، از روش فوق برای تهیۀ نقشه‌های هم‌ باران استفاده‌ شد. نتایج حاصل از بررسی فاکتور کاهش سطحی بارندگی بیانگر آن است که در پایۀ زمانی 12و 48 ساعته با افزایش هر 5000 کیلومترمربع، 0/1 از فاکتور کاهش سطحی کاسته می‌گردد. در پایۀ زمانی 24 ساعته تا شعاع 18000 کیلومترمربع روند کاهش این ضریب کند بوده و از آن به بعد مشابه بارندگی‌های 12و 48 ساعته هست. بررسی مقادیر آمار بارندگی روزانه تعدادی از ایستگاه‌های باران‌سنجی که در بعضی مناطق استان توسط سازمان هواشناسی و وزارت نیرو نگهداری می‌شوند، نشان می‌دهد که بعضاً تفاوت چشمگیری بین مقادیر بارندگی ثبت شده توسط این دو سازمان وجود دارد. لذا، پیشنهاد می‌گردد وضعیت دیده‌ بانی ایستگاه‌ها بصورت دوره‌ای، توسط کارشناسان مورد ارزیابی قرار گیرند.

Application of geostatistical methods in determination of depth-area-duration rainfall curves (Lorestan province)

Introduction One of the main goals of spatial analysis of precipitation at area is to reach the standard project storm (SPS) for that area, through which can be reached the standard project flood (SPF). This analysis includes the characteristics of rainfall depth at a certain area and for a specific duration. Relation between depth and rainfall area which called depthareaduration (DAD), is shown usually by set of curves that each shows different duration of rainfall. Using these curves, a reduction factor is determined for specific area and is applied to adjust the average point rainfall related to frequency of this project. The present study carried out under topic of investigation and map of depth area duration in Lorestan, in an area over 28559/5 Km2 in west part of country.Materials and Methods Weak coefficient of correlation is shown meaningfulness of the relation between rainfall and altitude in different time base. this is resulted from different reasons such as extension of area, lack of transmittal and number of suitable weather stations and different extension and tension of mountain than rain flaw. Considering above points cause those other methods of drawing precipitation maps include interpolation or geostatistical methods including, spline, IDW, kriging and Cokriging were used.Results and Discussion Weak coefficient of correlation is shown meaningfulness of the relation between rainfall and altitude in different time base. this is resulted from different reasons such as extension of area, lack of transmittal and number of suitable weather stations and different extension and tension of mountain than rain flaw. Considering above points cause those other methods of drawing precipitation maps include interpolation or geostatistical methods including, spline, IDW, kriging and Cokriging were used.Conclusion The results show that to preparing precipitation maps of selecting storms, simple co kriging (SCK) is a suitable method to calculate the amount of rainfall of selecting storms in lorestan province. So the above way is used for preparing precipitation maps. Resulted from investigation of surface reduction factor of rain fall shows that in time duration 12 and 48 hrs with the increase of each 5000 surface reduction factor reduces for 0.1 in 24 hrs duration within 18000 Km2. This coefficient has a slow decreasing trend and then that is similar to 12 and 48 hrs rainfalls. Assessing the daily rainfall statistics of some of rain gauge stations in somewhere of the province by the Meteorological Organization and the Ministry of Energy, shows that sometimes there is a significant difference between the perception rates recorded by these organizations. Therefore, in order to eliminate the existing defects, it is suggested that the stations occupied by these organizations and their monitoring status be periodically evaluated by the experts of the relevant organizations and possible defects be prevented.