تغییرات زمانی خشکسالی هواشناسی - هیدرولوژیکی (مطالعه موردی: استان گیلان)

خشک سالی به‌ عنوان یکی از پدیده ‌های محیطی شناخته شده و در واقع بخش جدایی‌ ناپذیری از تغییرات اقلیمی است که می ‌تواند در هر منطقه جغرافیایی حادث شود. در این مطالعه برای بررسی شدت، مدت و وسعت خشک سالی از داده ‌های ماهانه و متوسط بارندگی سالانه 17 ایستگاه متعلق به سازمان هواشناسی کشور از سال 1351 تا 1396 واقع در استان گیلان استفاده شده است. به ‌منظور بررسی و مقایسه قابلیت شاخص‌های خشک‌سالی هواشناسی و هیدرولوژیکی، شاخص بارش استاندارد شده (spi) و شاخص خشکی جریان رودخانه‌ ای (sdi) بسته به قابلیت مقدار شاخص، شدت و مدت خشک‌سالی برای کل استان در مقیاس سالانه و دوره‌های سه، شش، نه و 12 ماهه محاسبه شد. نقشه ‌های پهنه‌بندی با روش وزن‌دهی معکوس فاصله (idw) تهیه شد. نتایج حاصل از پهنه ‌بندی شدت خشک سالی طی دوره آماری مورد مطالعه در استان گیلان نشان داد که طبق آمار و اطلاعاتی که از یک دوره آماری از سال 1351 تا 1396 در مقدار spi سه ماهه به‌دست آمده، این شاخص رو به ترسالی نموده است، ولی در دوره ‌های شش، نه و 12 ماه اکثر شهرهای استان گیلان رو به نرمالی بوده و خشک‌سالی با بیش‌ ترین درصد احتمالات در مساحت تغییرات مکانی که به ‌صورت مثبت است مشاهده شد. هم‌ چنین نقشه ‌هایی که از درون‌یابی مقدار spi در چهار دوره آماری با بهترین برازش درون ‌یابی به‌دست آمده است نشان می ‌دهد که با نزدیک شدن به سال 1396 مقدار شاخص خشک سالی نسبت به 1351 بیش‌ تر شده و اکثر شهرهای استان را محدوده خشک‌ سالی بیش‌ تری در برگرفته است. هم‌چنین بر اساس نقشه‌ ها عمده خشک سالی در منطقه در ایستگاه ‌های واقع در جنوب و جنوب ‌شرقی منطقه مورد مطالعه اتفاق افتاده است. مقدار sdi نیز نشان داد که عمده ایستگاه ‌ها فاقد خشک‌سالی و یا دارای خشک‌سالی متوسط هستند.

Temporal changes in meteorological-hydrological drought (Case study: Guilan Province)

IntroductionDrought is known as one of the environmental phenomena and it is also considered as a direct impact of climatic changes that can occur in any geographical area. Materials and MethodsIn this study, monthly and annual rainfall data of 17 rain gauge stations belonging to the Meteorological Organization from 1972 to 2017 in Guilan Province have been used to investigate the severity, duration, and extent of drought. To evaluate and compare the capabilities of meteorological and hydrological drought, the standardized precipitation index (SPI) and streamflow drought index (SDI) were calculated (Lui et al., 2012) for the whole province in the periods of three, six, nine, 12month, and annual scale depending on the capability of the index, severity, and duration of drought spells. Results and DiscussionTo investigate the extent of drought, zoning maps were prepared using the inverse distance weighting method. According to statistics and information obtained from a statistical period from 1972 to 2017, the amount of the threemonth SPI index is determined as a wet period. The results of drought severity zoning in Guilan Province showed that the SPI values in six, nine, and 12month time scales were categorized as dry periods. In most of the cities of the study province, the drought was observed with the highest probability and had positive changes in the area of drought extent. ConclusionThe maps obtained from SPI interpolating in four statistical periods showed that the value of standardized precipitation index has increased in 2017 compared with 1972, and most cities in the studied province are covered by more droughtprone areas. In addition, the main drought in the region is observed in the meteorological stations located in the south and southeast of the region. According to the SDI values, it can be concluded that most of the river gauge stations are without or with moderate drought.