بررسی اثربخشی طرح‌های مدیریت بیابان بر ساکنین اکوسیستم بیابان (مطالعه موردی: کاشان)

تحلیل فرآیندهای مرتبط با محیط زندگی تنها با شناخت اکوسیستم‌ها مهیا می‌شود. در همین زمینه، طرح‌های مدیریت و کنترل بیابان با اثرات گسترده در اکوسیستم‌های بیابانی منشا تغییرات عمده‌ای در خصوصیات اقتصادی اجتماعی و محیط زیستی می‌شوند. این پژوهش به ‌بررسی عملکرد طرح‌های اجرا شده منابع ‌طبیعی با هدف احیاء مناطق بیابانی با استفاده از معیارهای اقتصادی اجتماعی و محیط زیستی در شهرستان کاشان پرداخته‌ است. به‌همین منظور، میزان شناخت طرح‌ها و اثربخشی آن‌ها در قالب روش پژوهش پیمایشی از دیدگاه ساکنین اکوسیستم بیابان مورد ارزیابی قرار گرفت و اثربخشی طرح‌ها در کنترل شرایط بیابان اعم از مهار رسوبات بادی، افزایش تولید کشاورزی و استقرار در سکونت‌گاه و مهار مهاجرت بررسی شد. روش جمع‌آوری داده‌ها مبتنی بر نمونه‌گیری تصادفی با حجم نمونه 150 از رابطه کوکران و جامعه آماری خانوارهایی که به‌نوعی در حوزه کشاورزی و دام فعالیت داشتند، صورت گرفت. هم‌چنین به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات از پرسش‌نامه استفاده ‌شد که روایی آن توسط متخصصان و استادان صاحب‌نظر تایید شد. پایایی پرسش‌نامه نیز توسط ضریب آلفای کرونباخ بیش‌تر ‌از 0.75 محاسبه شد که نشان از پایایی قابل قبول است. نتایج ترکیب جمعیتی نمونه حاکی از آن است که بین میزان مشارکت مردم و سن، سطح سواد، و نوع شغل آن ها ارتباط معنی‌ داری برقرار نیست. نتایج تحلیل همبستگی اسپیرمن بیان‌گر وجود ارتباط معنی دار مثبت نظرات ساکنین با اثربخشی طرح‌های مدیریت بیابان است. هم‌چنین، همبستگی معنی داری مربوط به اثربخشی مهار رسوبات بادی، تولید کشاورزی و استقرار در سکونت‌گاه وجود دارد. بنابراین، با توجه به مشهود بودن اثر طرح‌های احیاء بیابان توسط ساکنین، افزایش امید به زندگی در سکونت‌گاه‌های بیابانی و تداوم حیات در این اکوسیستم‌ها افزایش یافته است. مطلوب است اقدامات لازم برای پیوند دولت و جامعه محلی با هدف حفاظت بهتر از منابع طبیعی و نیز حفظ و نگه‌داری طرح‌های اجرا شده انجام شود.

Survey of the effectiveness of desert management plans on the inhabitants of the desert ecosystem (Case study: Kashan)

IntroductionDesertification and land degradation have caused major problems worldwide, especially in semiarid to semihumid vulnerable areas (Afsharinia, 2020). Natural regeneration is based on management practices that improve the vigor of plants and accelerate the growth of the remaining quality plants. However, the response of vegetation to the breeding program varies from habitat to habitat. Analysis of processes related to the environment is provided only by understanding the ecosystems. Desert management and control schemes with widespread effects on desert ecosystems are the source of major changes in socioeconomic and environmental.Materials and MethodsThis research has investigated the performance of implemented natural resources projects in the field of desert work using socioeconomic and environmental criteria in Kashan City. The extent of knowledge of the projects and their effectiveness in the form of survey research method has been evaluated from the perspective of desert ecosystem residents. The effectiveness of the plans in controlling desert conditions, including controlling windfall sediments, agricultural production, and increasing settlement and controlling migration has been investigated. The data collection method was based on random sampling with a sample size of 150 from the statistical population of households that were active in the field of agriculture and livestock. Also, in order to collect information, a questionnaire was used, the validity of which was confirmed by experts and professors.Results and DiscussionThe reliability of the questionnaire was calculated by Cronbach’s alpha coefficient greater than 0.75, which indicates the acceptable reliability of the questionnaire. The results of the sample demographic composition indicate that there is no significant relationship between people’s participation rate and their age, people’s participation rate, and their literacy level, people’s participation rate and their type of job. The results of the Spearman correlation analysis indicate a significant positive relationship between residents’ opinions and the effectiveness of desert management plans. There is a significant correlation between the effectiveness of wind sediment control, agricultural production, and settlement. Therefore, due to the obvious effects of desert rehabilitation projects by residents, increasing life expectancy in desert settlements and life expectancy in these ecosystems has increased.ConclusionThe area of desert lands is large and this limits the implementation of desert management plans. Lands should not be pushed to the point of complete destruction so that they can no longer be returned. Adequate information on the implementation of desert management plans should be accompanied by sufficient information measured by temperature stations as well as the study of climatic parameters and should be given priority. It is desirable to take the necessary measures to connect the government and the indigenous people with the aim of better protection of natural resources as well as the preservation of the implemented projects.