ارزیابی و مقایسه فشارها و تهدیدات مناطق حفاظت‌شده کوهستانی استان لرستان

با افزایش درک وسعت تهدیدات مناطق حفاظت شده، تلاش‌ها در جهت نظارت بر اثربخشی مدیریت مناطق حفاظت شده افزایش یافته است. از ابزارهای معرفی شده به‌منظور بررسی فشارها و تهدیدات مناطق می‌توان به ابزار rappam اشاره نمود که بر مبنای فرایند پرسش‌نامه‌ای تنظیم شده است و پارامترهای شدت اثر، گستردگی اثر و تداوم اثر برای هر یک از عوامل فشار تهدید تعیین می‌شود. در راستای انجام پژوهش حاضر با روش‌شناسی rappam در ابتدا عوامل فشار و تهدید مناطق حفاظت شده سفیدکوه، اشترانکوه و پناهگاه حیات‌وحش سمندر لرستانی، شناسایی و توسط کارشناسان امتیازدهی شدند. در ادامه از طریق مصاحبه شفاهی از اساتید، کارشناسان، مدیران و محیط‌بانان 16، 25 و 11 عامل فشار و تهدید به ترتیب در مناطق حفاظت شده اشترانکوه، سفیدکوه و پناهگاه حیات‌وحش سمندر لرستانی مشخص شد. سپس 30 پرسش‌نامه به محیط‌بانان تحویل و نتایج اخذ گردید. طبق نتایج حاصله، در منطقه حفاظت شده اشترانکوه عامل شکار غیرمجاز دارای بیشترین میانگین درجه فشار و تهدید (35.07) و عدم تعیین و تکلیف زمین‌های کشاورزی دارای کمترین میانگین درجه فشار و تهدید (18.03) بود. در منطقه حفاظت شده سفیدکوه، عامل خشکسالی و تغییر اقلیم دارای بیشترین میانگین درجه فشار و تهدید (45.89) و عامل تامین علوفه در فصل زمستان برای حیات‌وحش دارای کم‌ترین میانگین درجه فشار و تهدید (12.96) بوده است. در پناهگاه حیات‌وحش سمندر لرستانی، خشکسالی و تغییر اقلیم با 43.89 درجه بیشترین و بیماری‌ها و انگل‌ها با 16.42 درجه کم‌ترین میانگین درجه فشار و تهدید را دارا می‌باشند. منطقه حفاظت‌شده سفیدکوه با 25 عامل فشار و تهدید مستلزم بازنگری مدیریتی است. پیشنهاد می‌شود با زون‌بندی منطقه و اعمال حفاظت بر زون‌های حیاتی، رفع عوامل تهدید و آموزش جوامع محلی منطقه را از فشار بحرانی خارج نمود.

assessment and comparison of pressures and threats of lorestan province mountain-protected areas

simultaneously with the increasing awareness of the protected areas threats, efforts have beenincreased to monitor the effectiveness of protected areas management. one of the tools introducedto investigate the pressures and threats of protected areas is the rappam tool, which is based on aquestionnaire process. in the rappam method, the parameters of the effect intensity, the effectextent, and the effect continuity are determined for each pressure and threat. to conduct the currentresearch with the rappam methodology, at first the pressure and threat factors of the sefidkoohand oshtrankooh protected areas and lorestani salamander wildlife refuge were identified andscored by experts. in the following, through oral interviews with professors, experts, and managers,16, 25, and 11 pressure and threats respectively were determined in the oshtrankooh and sefidkoohprotected areas and lorestani salamander wildlife refuge. then, 30 questionnaires were deliveredto study area staff and the results were obtained. according to the results, in the oshtrankoohprotected area, illegal hunting had the highest degree of pressure and threat (35.07). while the lackof distinct agriculture boundaries had the lowest degree of pressure and threat (18.03). in thesefidkooh protected area, drought and climate change had the highest rating of pressure and threat(45.89), and the wildlife fodder supply in the winter had the lowest rating of pressure and threat(12.96). in the lorestani salamander wildlife refuge, drought and climate change had the highestdegree of pressure and threat (43.89). in contrast, diseases and parasites had the lowest degree ofpressure and threat (16.42). sefidkooh protected area with 25 pressure and threat factors requires amanagement reform. it is suggested to remove the main pressures by protected area zoning andprotecting the vital zones, removing the threat factors, and training the local communities.