تحلیل کالبدی و فضایی سکونتگاه‌های عشایر کوچ رو استان لرستان، از منظر معماری و جغرافیای مسکن (مطالعه موردی: عشایر کوچ رو منطقه زیبا محمد)

عشایر تیره قاسمی از طایفه موسوی، یکی از قدیمی‌ترین قوم‌های ایرانی هستند که در منطقه زیبا محمد استان لرستان سکونت دارند و از سالیان دور تاکنون زندگی کوچ‌نشینی در میان آن‌ها رواج داشته است. ویژگی‌های منحصربه‌فرد سکونتگاه‌های آن‌ها به‌گونه‌ای است که به‌خوبی نوعی تکنولوژی بومی اصیل و ابتکار را به نمایش گذاشته و باعث بروز کیفیات مناسب در محیط زندگی عشایر می‌شوند. این پژوهش باهدف جستجوی تاثیر زندگی کوچ‌نشینان بر خصوصیات کالبدی و فضایی سکونتگاه‌های عشایر منطقه زیبا محمد استان لرستان از منظر معماری و جغرافیای مسکن انجام‌شده و نوآوری آن ازاین‌جهت است که بامطالعه شیوه زندگی عشایر منطقه زیبا محمد، برای نخستین‌بار به بررسی سکونتگاه‌های عشایر لرستان از منظر معماری و جغرافیای مسکن پرداخته و بخش‌های مختلف سیاه‌چادر و نحوه برپایی آن و همچنین چگونگی تحقق سازمان‌یافتگی فضا در کالبد حداقلی مسکن عشایر لرستان را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. این پژوهش دارای ماهیتی کیفی و با رویکرد قوم‌نگاری است. داده‌ها از مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری‌شده‌اند. در روش میدانی از مشاهده مستقیم و تکنیک مصاحبه نیمه‌ساختاریافته استفاده‌شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که کوچ‌نشینان منطقه موردمطالعه به دلیل سبک زندگی متفاوت، به مسکنی سبک و منعطف نیاز دارند؛ عناصر کالبدی در حداقل صورت کمّی، در بستر محیطی سکونتگاه‌های عشایر حضور دارند و ویژگی‌های منحصربه‌فرد معماری سکونتگاه‌های عشایر به‌گونه‌ای است که باعث بروز کیفیات مناسب در محیط زندگی عشایر می‌شوند. خصوصیات فضایی و کالبدی در سکونتگاه عشایر کوچ رو زیبا محمد، بر مبنای خصوصیاتی همچون قرارگاه‌های رفتاری، فواصل و حرایم میان مجموعه چادرها و شبکه ارتباطی بین آن‌ها و تفکیک عملکردی بخش‌های مختلف بر مبنای عرصه‌های خصوصی، نیمه عمومی و عمومی و نحوه ارتباط بخش سکونت انسان و دام شکل‌گرفته است.

physical and spatial analysis of nomads' settlements in lorestan province from the perspective of housing architecture and geography (case study: nomads of ziba mohammad region)

tireh ghasemi nomads of the mousavi clan are one of the oldest iranian tribes living in ziba mohammad region in lorestan province where nomadic life has been common among them. the unique specifications of their settlements have clearly shown a kind of local original technology and innovation leading to the advent of suitable qualities in the living place of nomads. the present study aims to search for the effect of nomads' life on the physical and spatial properties of nomads' settlements in the ziba mohammad region of lorestan province from the perspective of housing architecture and geography. the novel aspect of this study is in examining the settlements of lorestan's nomads from the view of housing architecture and geography for the first time by studying the lifestyle of nomads living in the ziba mohammad region. this study also examines and analyzes the various parts of the black tent (siyah chador), and how to set up, as well as the realization of space organization in the minimum body of lorestan nomads' housing. this study has a qualitative nature with an ethnographic approach. the data has been collected through documentary and field studies. direct observation and semi-structured interviews are techniques used in the field method. the research findings indicate that nomads in the studied area need light and flexible housing due to their unique lifestyles; physical elements in minimum quantities exist in the environmental substrate of nomads' settlements, and the outstanding architectural specifications of nomads' settlements result in the advent of suitable qualities in living place of nomads. spatial and physical specifications in the settlement of ziba mohammad’s nomads have been shaped based on some qualities, including behavioral settings, distances and privacies between tents and communication networks between them, and functional division between different parts based on the private, semi-public, and public areas, and the relationship between human and animal residences.