توانسنجی ایجاد خوشه های صنعتی در قطب های کشاورزی مناطق کوهستانی (مورد مطالعه: شهرستان طارم)

ایجاد و توسعه خوشه های صنعتی در قطب های کشاورزی مناطق کوهستانی راهکاری اساسی برای غلبه بر محدودیت های شغلی است. هدف از این پژوهش توان‎سنجی و اولویت‌بندی مکانی ایجاد خوشه های صنعتی در قطب های کشاورزی با استفاده از روش های سنجش از دور است که برای این هدف، شهرستان طارم به عنوان نمونه مطالعه شده‌است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و اسنادی، میدانی و تصاویر ماهواره‎ای استفاده شد. قلمرو مکانی پژوهش، محدوده شهرستان طارم در استان زنجان است. با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 8، نقشه های طبقه بندی شده اراضی استخراج شد. به منظور شناسایی الگوی پراکنش اراضی کشاورزی به ویژه خوشه های فعالیتی، داده های ماهواره ای با استفاده از نرم افزارهای envi، idrisi selva و arcgis تحلیل فضایی شد. برای تعیین محدوده‌های مناسب برای خوشه های صنعتی با تاکید بر خوشه های کشاورزی از روش تحلیل لکه های داغ و آماره گتیس جی استفاده شد. بدین منظور، سه اولویت پهنه‎ای در شهرستان طارم شناسایی شد. اولویت اول، در محدوده سکونتگاه های اصلی شهرستان طارم یعنی چورزق، آب بر و گیلوان قرار گرفته‌است. برتری نسبی این پهنه بیشتر به خاطر وجود منابع انسانی این محدوده ها است که امکان برنامه ریزی خوشه های صنعتی-کشاورزی را با تکیه به وجود سرمایه های انسانی ممکن می سازد. اولویت دوم، عمدتاً در لایه بلافصل پهنه اول قرار دارد که به نوعی توانسته از پتانسیل های منابع انسانی مربوط به اولویت اول، بهره گیرد. اولویت سوم، از منابع انسانی فاصله بیشتری دارد، اما سایر پتانسیل ها در این مناطق، امکان گسترش خوشه های صنعتی-کشاورزی را در این محدوده ها فراهم می سازد. آنچه که در بررسی این خوشه ها نیز مشخص است، وجود فضاهای بیشتر در محدوده چورزق برای گسترش خوشه های صنعتی-کشاورزی است که در واقع تمرکز پتانسیل ها را در محدوده بیشتری ممکن می سازد.

capability of creating industrial clusters in agricultural poles of mountainous areas (case: tarom county)

the creating and developing industrial clusters in the agricultural poles of mountainous areas is a fundamental way to overcome job restrictions. the purpose of this research is to evaluate the potential of creating industrial clusters in agricultural poles using remote sensing; for this purpose, tarom county has been studied as an example. the research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of type and method. library and documentary methods, field and satellite images were used to collect information. the research area is tarom county in zanjan province. classified land maps were extracted using landsat 8 satellite imagery. then, in order to identify the distribution pattern of agricultural lands, especially industrial clusters, satellite data were analyzed using envi, idrisi selva and arc gis softwares. to determine the industrial clusters with emphasis on agricultural clusters, the method of hot spot analysis and getis-gi statistics were used. for this purpose, three regional priorities were identified in tarom county. the first priority is located in the main settlements of tarom county, namely chavarzaq, abbar and gilvan. the comparative advantage of this area is mostly due to the presence of human resources in these areas, which makes it possible to plan industrial-agricultural clusters based on the existence of human capital. the second priority is mainly in the immediate layer of the first priority, which has somehow been able to take advantage of the human resource potentials of the first priority. the third priority is mainly away from human resources, but other potentials in these areas allow the expansion of industrial-agricultural clusters in these areas. what is also clear in the study of these clusters is the existence of more spaces in the chavarzaq area for the expansion of industrial-agricultural clusters, which in fact makes it possible to concentrate the potentials in a wider area.