تحلیل میزان غلظت و آلودگی عناصر سنگین رسوبات (مطالعه موردی: حوضه گلیان استان خراسان شمالی)

آلودگی با فلزات سنگین یکی از مشکلات زیست محیطی عمده در جوامع بشری است که سلامتی افراد جامعه را به خطر می اندازد. فلزات سنگین به دلیل پایداری بالا در محیط و ورود به چرخه غذایی از اهمیت بوم شناختی زیادی برخوردار هستند. پژوهش حاضر به بررسی آلودگی رسوبات حوضه آبریز گلیان به عناصر سنگین (آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم، مس، کروم، مس، آهن، مولبیدن، نیکل، سرب، وانادیوم و آلومینیوم) پرداخته شده است. برای این منظور 58 نمونه رسوب از منطقه برداشت و مورد آنالیز icp-ms قرار گرفت. برای سنجش آلودگی از شاخص‌هایی نظیر فاکتور غنی شدگی، ضریب آلودگی، درجه آلودگی اصلاح شده، ضریب بار آلودگی و شاخص ریسک اکولوژیک استفاده گردید. بر اساس شاخص غنی شدگی و درجه آلودگی، سرب و کادمیوم غنی شدگی اندکی در منطقه ایجاد کرده که منجر به آلودگی متوسطی در منطقه شده است و سایر عناصر بدون غنی شدگی است. شاخص درجه آلودگی اصلاح شده و ضریب بار آلودگی نشان داد منطقه آلودگی خاصی به عناصر سنگین ندارد که این امر توسط شاخص ریسک اکولوژیک که بیانگر آن است که ریسک اکولوژیک در منطقه کم است تایید شده است. با توجه به لیتولوژی منطقه دو منشا ماسه سنگی و آهکی در توزیع عناصر سنگین در رسوبات وجود دارد. 

analyzing the rate of concentration and pollution of heavy metals of sediments (case study: gelian catchment in north khorasan province)

heavy metal pollution is one of the major environmental problems in human societies that endanger the health of society. heavy metals are of great ecological importance due to their high stability in the environment and entering the food cycle.the present study investigated the contamination of sediments in the gelian catchment area with heavy elements (as (arsenic), cd (cadmium), co (cobalt), cr (chrome), cu (copper), fe (iron), mo (molibden), ni ( nickel), pb (lead), v (vanadium) and al (aluminum)). for this purpose, 58 sediment samples were collected from the area and analyzed by icp-ms. to measure pollution, indicators such as enrichment factor, contamination factor, modified contamination degree, pollution load index and ecological risk index were used. based on the enrichment index and contamination factor, lead and cadmium have created little enrichment in the area, which has led to moderate pollution in the area, and the other elements are without enrichment. modified contamination degree and pollution load index showed that the area does not have any specific pollution with heavy elements, which is confirmed by the ecological risk index, which indicates that the ecological risk in the area is low. according to the lithology of the region, there are two sources of sandstone and limestone in the distribution of heavy elements in sediments.