بررسی و مقایسه کارآیی مدل‌های ارزش اطلاعات و ضریب نسبت فراوانی و آنتروپی شانون در پهنه‌بندی خطر ریزش سنگ (مطالعه موردی: جاده زنجان تهم طارم)

ریزش سنگ یکی از مهمترین مخاطرات ژئومورفولوژی در مناطق کوهستانی است که همواره خسارت‌های فراوان مالی و جانی، به ویژه برای خطوط ارتباطی (جاده ها و راه آهن) به بار می آورد. زنجان - تهم و طارم نیز یکی از خطرناک‌ترین جاده‌های کوهستانی در استان اردبیل است که  خطر ریزش سنگ، به شدت جاده را تهدید می کند. بنابراین هدف از انجام این پژوهش شناسایی پهنه‌های خطر در مسیر این جاده است. بدین منظور ضمن بازدید میدانی از محدوده مورد نظر و استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست سنجنده oli سال 2021، لایه‌ها و نقشه‌های موثر در ریزش سنگ، شامل: زمین‌شناسی، شیب، سطوح ارتفاعی، جهت شیب، کاربری اراضی و پوشش گیاهی، گسل، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، سطوح همبارش، همدما، داده یخبندان استفاده گردید. نقاط ریزشی برداشت شده با gps دو فرکانس (ابزار نقشه برداری) در محیط نرم‌افزار arcgis pro با معیارهای فوق‌الذکر بررسی گردید. سپس با استفاده از روش آماری ضریب نسبت فراوانی، روش ارزش اطلاعات و آنتروپی شانون که از داده‌های محیطی استفاده می‌کند، اقدام به پهنه‌بندی خطر ریزش از طریق تلفیق و جمع جبری نقشه‌ها در پنج طبقه خطر خیلی کم تا خیلی زیاد استخراج گردید. طبق نتایج به دست آمده در روش ارزش اطلاعات 64.23 درصد مساحت به پهنه‌های خطر زیاد تا خیلی زیاد تعلق گرفت. درصورتی که برای روش ضریب نسبت فراوانی این عدد 41.7 درصد و روش آنتروپی شانون 01/ 44 درصد حاصل شد. جهت ارزیابی و دقت پهنه بندی روش های مذکور از دو شاخص مجموع کیفیت و شاخص دقت (احتمال تجربی) استفاده گردید. ارزیابی مدل ها نشان داد، در مدل ارزش اطلاعات، شاخص های مذکور به ترتیب 0.34 و 0.95 به دست آمد که نسبت به مدل های ضریب نسبت فراوانی و آنتروپی شانون از کیفیت و دقت بالاتری برخودار است.

investigating and comparing the effectiveness of information value models and frequency ratio coefficient and shannon's entropy in zoning rock fall risk (case study: zanjan-teham-taram road)

rockfall is one of the most important geomorphological hazards in mountainous areas, which always causes great financial and human losses, especially for communication lines (roads and railways). zanjan - teham and tarem are also one of the most dangerous mountain roads in ardabil province, where the risk of falling rocks seriously threatens the road. therefore, the purpose of this research is to identify the danger zones along this road. for this purpose, in addition to a field visit to the desired area and using the 2021 landsat oli sensor satellite images, the layers and maps that are effective in rock fall, including: geology, slope, elevation levels, slope direction, land use and vegetation, fault, distance from road, distance from watercourse, precipitation levels, isothermal, freezing data were used. the drop points collected with dual-frequency gps (mapping tool) were checked in the arcgis pro software environment with the aforementioned criteria. then, using the statistical method of frequency ratio coefficient, information value method and shannon’s entropy, which uses environmental data, zoning of the risk of falling was carried out through combining and algebraic summing of the maps in five risk classes from very low to very high. according to the results obtained in the information value method, 64.23% of the area was assigned to high to very high risk areas. in the case of frequency ratio method, this number was 41.7% and shannon’s entropy method was 44.01%. in order to evaluate the zoning accuracy of the mentioned methods, two total quality indicators and accuracy index (experimental probability) were used. the evaluation of the models showed that, in the information value model, the mentioned indices were obtained as 0.34 and 0.95, respectively, which have higher quality and accuracy compared to the frequency ratio and shannon entropy models.