اولویت بندی سکونتگاه های روستایی در معرض مخاطرات (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان اردبیل)

شرایط خاص محیطی، اقلیمی و جغرافیایی کشور زمینه بروز انواع مخاطرات محیطی را به خصوص در مناطق روستایی فراهم نموده است. در همین راستا، با توجه به ماهیت سست عنصر بودن بافت کالبدی سکونتگاه های روستایی، زلزله مهمترین مخاطره طبیعی است که این گونه فضاهای زیستی را دچار چالش جدی نموده است. در همین ارتباط، عبور چندین گسل مهم و خطرناک از منطقه مورد مطالعه(شهرستان اردبیل) نیز باعث شده تا پتانسیل لرزه خیزی بالاتری نسبت به سایر پهنه های استان اردبیل داشته باشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از قابلیت های بیشتر مدل ویکور(vikor) نسبت به سایر مدل های مطرح(تاپسیس و ...)کارایی و نحوه عملکرد این تکنیک را در تلفیق با سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) در جهت اولویت بندی 29 سکونتگاه روستایی نمونه در بخش مرکزی شهرستان اردبیل از نظر میزان آسیب پذیری در برابر خطر زلزله مورد بررسی قرار داده است. داده های موردنیاز پیرامون4 شاخص اصلی پژوهش (شامل:عمق زلزله رخ داده در محدوده؛ لیتولوژی ؛ فاصله از گسل؛ و شدت زلزله رخ داده) نیز  به شیوه اسنادی گردآوری شده و وزن نهایی شاخص ها براساس نظرات 15 نفر از خبرگان مربوطه و با استفاده از روشahp تعیین گردیده است. براساس خروجی نهایی حاصله از مدل ویکور، محدوده شمالی بخش مرکزی شهرستان اردبیل شامل: دهستان های ارشق شرقی و غربی که روستاهای نمونه خواجه بلاغی، گل تپه و آق قلعه را در برگرفته و در مجاورت گسل های اصلی می باشند بیشتر در معرض خطر زلزله قرار دارند؛ و در مراتب بعدی دهستان های سردابه و کلخوران و غیره قرار گرفته اند.

ranking of rural settlements in environmental hazards (case study: central district of ardebil town)

the special environmental, climatic and geographical conditions of the country have provided the ground for the occurrence of various environmental hazards, especially in rural areas. in this regard, due to the weak nature of the physical element of rural settlements, earthquakes are the most important natural hazard that has seriously challenged such habitats. the passage of several important and dangerous faults from the study area (ardabil town) has caused a higher seismic potential than other areas of the province. the present study uses a descriptive-analytical method and utilizing more capabilities of the vikor model than other proposed models (topsis, etc.) to evaluate the efficiency and operation of this technique in combination with the geographic information system (gis). in order to prioritize 29 sample rural settlements in the central part of ardabil town in terms of vulnerability to earthquake risk. the required data about the 4 main research indicators (including: depth of the earthquake occurred in the area; lithology; distance from the fault; and the magnitude of the earthquake) were also collected in a documentary manner and the final weight of the indicators based on the opinions of 15 relevant experts and the use of ahp method has been determined. according to the final output of the victor model, the northern part of the central part of ardabil town, including: east and west arshaq villages, which include the sample villages of khajeh bolaghi, gol tappeh and aq qaleh and are adjacent to the main faults, are more at risk of earthquakes. are; and in the next ranks are the villages of sardabeh and kalkhoran, etc.