تحلیل سناریوهای اسکان غیر رسمی در شهرهای شمال شرق ایران (مورد مطالعه: شهر بجنورد)

هدف از پژوهش حاضر ضمن بررسی روند اسکان غیررسمی در شهر بجنورد، در مرحله اول شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی موثر بر اسکان غیر رسمی و در مرحله دوم ارائه مهمترین سناریوهای پیش روی اسکان غیر رسمی در شهر بجنورد با استفاده از رویکرد تحلیل ساختاری است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه و تکنیک دلفی و مطالعات اسنادی و کتابخانه ای بهره گیری شده است که در سه مرحله تعیین شاخص های کلیدی از طریق روش دلفی و شناسایی پیشران های کلیدی با استفاده از نرم افزار میک مک بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع و در نهایت ارائه سناریوهای اسکان غیررسمی با استفاده از نرم افزار scenariowizard انجام گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تمامی 26 عامل اصلی بر اسکان غیررسمی بجنورد تاثیرگذار است اما از میان آن ها در مجموع 6 عامل، رشد جمعیت، تداوم مهاجرت به شهرها، دسترسی به مراکز مهم، وجود مزیت های محله برای مهاجرین کم درآمد از قبیل ارزان بودن زمین، وجود جاده اصلی، بیکاری، ضعف مدیریت شهری به عنوان پیشران های کلیدی تاثیرگذار بر اسکان غیررسمی بجنورد مطرح می باشند نتایج بخش دیگر پژوهش نیز حاکی از آن است که به‌طورکلی 62 سناریو به‌دست‌آمده را بر اساس ویژگی های آن ها می توان در 2 گروه قرار داد که این گروه ها نشان دهنده چارچوب کلی وضعیت های حاکم بر اسکان غیررسمی در شهر بجنورد می باشند:گروه اول، سناریوهای اسکان غیررسمی در شهر بجنورد با شرایط نسبتاً مطلوب که این گروه شامل 12 سناریو بوده و به نسبت مطلوب ترین شرایط ممکن برای اسکان غیررسمی در شهر بجنورد است گروه دوم، سناریوهای اسکان غیررسمی در شهر بجنورد در آستانه بحران و بحرانی این گروه شامل 50 سناریو بوده و سناریوهایی را شامل می شود که بیشتر پیشران ها، سناریوهای آن در آستانه بحران و یا بحرانی برای تامین امنیت رویدادهای ورزشی قرار گرفته اند.

Analysis of Informal Settlement Scenarios in Northeastern Cities of Iran (Case study: Bojnourd City)

The purpose of the current study, in addition to studying the process of informal settlement, is firstly to identify and analyze the key factors and secondly to propose the most important scenarios for informal settlement in Bojnurd using structural analysis approach. The present study is objectively practical and methodologically is based on future studies and an analytical exploratory research. Data was collected through a questionnaire, Delphi techniques, library method and documentary based research. First of all, the identification of key indicators was done utilizing Delphi techniques then the key factors were identified through MicMac based on crosseffect matrix and finally using ScenarioWizard, the scenarios for informal settlement were proposed. The results show that all 26 factors have affected informal settlement in Bojnurd but six factors including population growth, continuous migration to cities, access to important centers, advantages of the area for low income families including affordable housing and existence of roads, unemployment and poor urban management are the key effective factors on informal settlement in Bojnurd. The results of the second part of the study indicated that generally, the resulted 62 factors can be classified in two groups based on their features. These two groups show the general framework of informal settlement in the city. The first group includes informal settlement with relatively desirable conditions which includes 12 scenarios. The second group, however, consisting 50 scenarios, inclues those scenarios whose key factors are critical or on the verge of crisis on the verge of crisis to ensure the security of sorts events.