الگوی مکانی- فضایی زیست‌پذیری در نواحی روستایی کوهستانی (مورد مطالعه: دهستان چورزق شهرستان طارم)

الگوی مکانی سکونتگاه‌های روستایی مناطق کوهستانی در مقایسه با دیگر مناطق جغرافیایی، محدود و ناپایدار است. با توجه به الگوهای ناپایدار زندگی در این مناطق، شناخت واقعیت‌های زیستی آنها می‌تواند نقش مهمی در بازساخت آینده فضاهای زیست‌پذیر داشته باشد. پژوهش حاضر، با توجه به ادبیات محدود در این زمینه، به تحلیل الگوی مکانی فضایی زیست‌پذیری در ناحیه روستایی کوهستانی دهستان چورزق در شهرستان طارم استان زنجان پرداخته است. چارچوب نظری پژوهش مبتنی بر الگوی چهار بُعدی از زیست‌پذیری و توسعه مکان‌های پایدار است. جامعه مورد مطالعه (سطح تحلیل) شامل سکونتگاه‌های کوهستانی دهستان چورزق (23 نقطه روستایی) بوده است و حجم نمونه (خانوارها) با توجه به فرمول کوکران 131 نمونه به دست‌ آمد که توزیع آن در میان روستاها براساس انتساب متناسب با تعداد خانوارها در هر روستا بود و نمونه lrm;گیری نیز با روش تصادفی ساده انجام شد. اطلاعات و داده‌های لازم به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی (با ابزار پرسشنامه) گردآوری شد. تحلیل آماری داده‌های پرسشنامه با آزمون t تک نمونه‌ای انجام گرفت؛ سپس به منظور تعیین الگوی مکانی فضایی زیست‌پذیری در سکونتگاه‌های روستایی، امتیاز زیست‌پذیری مناطق در مدل ویکور به دست آمد و با مدل فضایی لکه‌های داغ تحلیل گردید. نمودارها و نقشه‌های مورد نیاز در محیط نرم‌افزاری gis ترسیم گردید. با توجه به نتایج پژوهش، شاخص‌های زیست‌پذیری در تمامی ابعاد از نظر جامعه محلی پذیرفته هستند و مناطق مورد مطالعه از نظر زیست‌پذیری محیطی در شرایط مطلوبی قرار دارند. به لحاظ زیست‌پذیری و الگوی فضایی آن تنها مناطق شرقی منطقه مورد مطالعه از یک الگوی منظم خوشه‌ای برخوردار است. همچنین، میان عوامل مکانی و شاخص‌های زیست‌پذیری رابطه معنی‌داری وجود دارد که در این میان، عوامل مکانیِ ارتفاع و شیب، نقش بیشتری داشته‌است.

Place-Spatial Pattern of Livability in Rural Settlements of Mountainous Areas (Case study: Chorzeq Rural district of Tarom County)

The spatial pattern of rural settlements in mountainous areas is limited and unstable compared to other geographical areas. Given the unsustainable patterns of life in these areas, understanding their biological realities can play an important role in the future reconstruction of living spaces. The present study, according to the limited literature in this field, has analyzed the placespatial pattern of livability in the mountainous rural area of ​​Chorzeq rural district in Tarom county of Zanjan province. The theoretical framework of the research is based on a fourdimensional model of viability and development of sustainable places. The study population (analysis level) included mountainous settlements of Chorzeq district (23 rural points) and the sample size (households) according to Cochran #39;s formula was 131 samples, which were distributed among the villages based on the proportional proportion of the number of households in each village. And sampling was done by simple random method. Necessary information and data were collected in two ways: library and field (with a questionnaire). Statistical analysis of questionnaire data was performed by onesample ttest; Then, in order to determine the spatialspatial pattern of viability in rural settlements, the viability score of the regions was obtained in the Vickor model and analyzed by the spatial model of hot spots. The required diagrams and maps were drawn in the GIS software environment. According to the research results, bioavailability indices in all dimensions are accepted by the local community and the study areas are in good condition in terms of environmental bioavailability. In terms of biodegradability and its spatial pattern, only the eastern regions of the study area have a regular cluster pattern. Also, there is a significant relationship between spatial factors and biodiversity indices in which spatial factors of altitude and slope have played a greater role.