تحلیل چرخه افول و انحطاط روستایی در مناطق کوهستانی (مورد مطالعه: شهرستان ورزقان)

هدف از پژوهش حاضر تحلیل نگرش و ادراک ذهنی روستاییان در خصوص مقوله متروک شدن، افول و انحطاط روستایی مناطق کوهستانی در شهرستان ورزقان است. این مقاله از نظر هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی بوده و در بستر »روش تحقیق آمیخته « از دو مولفه روش‌شناختی (کیفی و کمی) بهره برده است. در این پژوهش، حجم نمونه در بخش کیفی شامل 26 نفر از مطلعین کلیدی است که براساس نمونه‌گیری گلوله‌برفی انتخاب شدند و در بخش کمی به روش نمونه‌گیری آسان و از نوع غیراحتمالی 118 نفر از روستاییان ساکن در شهرستان ورزقان جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. به منظور کدگذاری و تحلیل داده‌های کیفی از نرم‌افزار مکس‌کیودا و برای تحلیل داده‌های کمی از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و از نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته ها نشان داد که کاهش فرصت‌های شغلی، مهاجرت، کاهش جمعیت و کاهش تقاضا برای کالا و خدمات به ترتیب چرخه‌ای را شکل می‌دهند که باعث متروک شدن روستاها و افول و انحطاط آن می‌شود. »چندپارگی اراضی مزروعی «، »شکاف درآمدی «، »ملی شدن مراتع «، »نبود الگوی کشت مناسب «، فرآیند تغییر کاربری زمین های کشاورزی و تمرکزگرایی امکانات و نابرابری های منطقه ای توسعه از تاثیرگذارترین متغیرها در شکل‌گیری این چرخه در شهرستان ورزقان شناسایی شد.