به‌سوی چارچوبی برای مفهوم‌پردازی از منفعت عمومی در برنامه‌ریزی فضایی

منفعت عمومی مفهومی پرمناقشه در نظریه‌های برنامه‌ریزی فضایی بوده است. این مناقشات، با دلالت بر نبود وفاق بر سر چیستی (و بودونبود) مفهوم منفعت عمومی، منجر به توسعه‌ی نظریه‌های مختلفی در و درباره‌ی برنامه‌ریزی فضایی شده‌ و گاه تا جایی پیش رفته‌اند که مشروعیت برنامه‌ریزی را به چالش بکشند. این مقاله با تاکید بر ضرورت پرداختن به این مفهوم بنا نداشته که پاسخی قطعی و غایی به پرسش چیستی منفعت عمومی بدهد، بلکه با مقدم دانستن درک این مناقشات، در پی صورت‌بندی پاسخ‌هایی بوده است که به پرسش منفعت عمومی در برنامه‌ریزی فضایی داده شده‌اند. به این منظور این مقاله، با به‌کارگیری روش فراترکیب کیفی، بر درک چشم‌اندازهای هستی‌شناسانه‌ی مختلف درباره‌ی رابطه‌ی بین امر اجتماعی و امر فردی تاکید کرده و بر آن بوده است تا رد این چشم‌اندازها را بر شکل‌گیری مفهوم منفعت عمومی در نظریه و عمل برنامه‌ریزی فضایی در دوازده سنت فکری اثرگذار در برنامه‌ریزی بگیرد. این دوازده سنت نشان از غلبه‌ی چهار رهیافت فردگرا، جهان‌شمول، تکثرگرا و انتقادی به منفعت عمومی در برنامه‌ریزی فضایی دارند. در چارچوب این چهار رهیافت این مقاله به سه پرسش پرداخته است: چه پیوندی میان فرد و اجتماع وجود دارد؛ آنچه مشترک و شکل‌دهنده‌ی منفعت عمومی است چیست؛ و چگونه می‌توان آن را تحقق بخشید؟

toward a framework for conceptualizing public interest in spatial planning

public interest has always been a controversial concept in spatial planning theories. the controversies over the concept imply a critical disagreement on what public interest is and if it exists at all. these have led to the development of multiple theories, challenging the legitimacy of planning. this article emphasizes the importance of addressing the question of public interest. however, it has not aimed to find an ultimate answer to the question; rather, it has focused on understanding the nature of the disagreements on this concept through the formulation of the different responses to this question. accordingly, it has put its finger on the various ontological perspectives on the relation between the social and the individual by applying the metasynthesis method and aimed to understand the trace of these perspectives on the conceptualization of public interest in the twelve most influential traditions on planning theory and practice. the article indicates the dominance of four approaches to the public interest in spatial planning, including individualism, universalism, pluralism, and critical tradition. in terms of these approaches, the article has addressed three questions: what is the nature of the relation between the social and the individual; what does constitute the public interest; and how does the socalled public interest actualize, especially in spatial planning?