جایگاه احکام و اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در پروژه‌های عمران شهری (نمونه مطالعاتی: پروژه عتیق تبریز)

هر پروژه عمران شهری که به اجرا درمی‌آید، صرف‌نظر از موضوع آن، آثار و پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. ازآنجایی‌که این پروژه‌ها در بستر شهرهای ایرانی– اسلامی اجرا می‌شوند باید قواعد و هنجارهای مربوط به فرهنگ این شهرها نیز در اجرای این پروژه‌ها رعایت شود. یکی از مهم‌ترین هنجارهای شهرهای ایرانی– اسلامی، در نظر گرفتن احکام و اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در پروژه‌های عمران شهری می‌باشد، اصول و قواعدی که در کمتر پروژه شهری اجراشده‌ای در شهرهای ایران می‌توان شاهد رعایت شدن آن‌ها بود. در همین راستا این پژوهش درصدد مطالعه جایگاه احکام و اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در پروژه‌های عمران شهری می‌باشد. روش اتخاذشده در پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی بوده که به‌منظور تنظیم مفاهیم و تدوین چارچوب مفهومی پژوهش از روش تحلیل محتوای متون و استدلال منطقی بهره گرفته شده است. همچنین در این پژوهش پروژه عتیق شهر تبریز که یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های نوسازی بافت‌های فرسوده کشور می‌باشد به‌عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب گردیده است. جامعه آماری پژوهش را نیز ساکنان، کسبه، عابران و استفاده‌کنندگان از پروژه عتیق تشکیل می‌دهند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد ‌پروژه عتیق شهر تبریز از منظر رعایت قواعد فقهی، اخلاق اسلامی و حقوق شهروندی در سطح پایینی قرار داشته و نتوانسته است به مصادیق این سه بعد از آثار و نتایج پروژه‌های عمران شهری پاسخگویی مناسب داشته باشد. نتایج این پژوهش می‌تواند به متصدیان مدیریت شهری، برای تعریف پروژه‌هایی مبتنی بر رضایت حداکثری شهروندان و درنهایت موفقیت هرچه بیشتر پروژه‌های شهری کمک کند.

the position of islamic fiqh and ethics and citizenship rights in urban development projects (case study: tabriz atigh project)

every urban development project that is implemented, regardless of its subject, will have effects and consequences. since these projects are implemented in the context of iranianislamic cities, the rules and norms related to the culture of these cities must be observed in the implementation of these projects. one of the most important norms of iranianislamic cities is to consider islamic rules and ethics and citizenship rights in urban development projects. these principals are hardly considered in urban projects.  in this regard, this research aims to study the position of islamic rules and ethics and citizenship rights in urban development projects. the method adopted in the present study is descriptiveanalytical, and in order to formulate the conceptual framework of the research, the method of content analysis of texts and logical reasoning has been used. also, in this research, the atigh project of tabriz city, which is one of the largest projects for the renovation of wornout tissues in the country, has been selected as the case study. the statistical population of the research also consists of residents, merchants, passersby and users of the atigh project. findings show that the atigh project of tabriz city is at a low level in terms of compliance with the rules of jurisprudence, islamic ethics and civil rights and has not been able to respond to the examples of these three dimensions. the results of this study can help urban management organizations to define projects based on maximum citizen satisfaction and ultimately the success of urban projects.