واکاوی نقش و اهمیت رویکرد توانمندسازی در مواجهه با اسکان غیررسمی از نگاه صاحب‌نظران و حرفه‌مندان

پدیده اسکان غیررسمی به‌عنوان یک دغدغه توسعه‌ای، در برنامه ششم توسعه کشور مورد اشاره قرار گرفته است. رویکردهای مختلفی در مواجهه با آن تجربه‌شده که رویکرد توانمندسازی، متاخرترین آن‌هاست. این رویکرد از دهه 70 در کشور تجربه‌شده اما ارزیابی‌ها نشان از عدم توفیق کامل آن دارد. همین امر، زمینه‌ساز طرح این سوال شده که آیا این رویکرد از کارآیی لازم برای ساماندهی سکونت‌گاه‌های غیررسمی، برخوردار است؟ پیگیری پاسخ سوال با تکیه‌بر نظرات خبرگان، انجام شد. این پژوهش از نوع کیفی است و از رویکرد روشی نظریه مبنایی تبعیت می‌نماید. گردآوری اطلاعات، با استفاده از روش مطالعات اسنادی و تکنیک مصاحبه نیمه ساخت‌یافته و تحلیل یافته‌ها با روش کدگذاری سه‌گانه داده‌ها، انجام شد. یافته‌های اولیه نشان داد که بررسی نقش رویکرد توانمندسازی، نیازمند نگاهی عمیق‌تر به ریشه‌های پیدایش پدیده است. با تدقیق سوالات و تکمیل فرایند، مقوله مهاجرت به‌عنوان پرتکرارترین مقوله که توان برقراری ارتباط با سایر مقولات و بسط قضایای نظری را داشت، انتخاب و به‌عنوان مقوله مرکزی برای تدوین مدل علّی، استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که ریشه‌های اسکان غیررسمی در سطوح خرد، میانی و کلان قابل رصد است، بنابراین راهبردها و راهکارهای مدیریت مسئله نیز می‌بایست در سطوح مختلف دیده شود. تفکیک راهبردهای کلان – مبدا، میانی – مقصد و خرد – مقصد ازجمله یافته‌های پژوهش است. در این پژوهش تایید شد که رویکرد توانمندسازی در صورت اجرای کامل، در مواجهه با پدیده اسکان غیررسمی موثر بوده که در سطح خرد – مقصد، قابل‌ اجراست.

Analyzing the Role of Empowerment Approach in Dealing with Informal Settlement from Experts’ Perspectives

The issue of informal settlement management has been mentioned in the country’s development document as a development issue. Various approaches have been taken to manage this phenomenon in the world that the empowerment approach is one of the latest. This approach has been experienced in Iran since the late 1370s, but assessments show that the expected results were not achieved. This result raised the question for the present study whether the empowerment approach was effective in organizing informal settlements? In this study, an attempt was made to answer this question based on the opinions of experts. This research is a qualitative study and follows the method of GroundedTheory. Preliminary findings show that in order to identify the role of the empowerment approach, the roots of the problem must first be identified. As the questions and study process became more precise, the concept of migration was used as a central phenomenon and the basis for the development of the research model. Findings show that the roots of informal settlement can be traced to micro, intermediate and macro levels. Therefore, problem management strategies must be seen simultaneously at different levels. Separation of macroorigin, intermediatedestination and microdestination strategies has been one of the research findings. The research confirmed that the empowerment approach is useful for dealing with the informal settlement phenomenon, which is applicable at the microdestination level.