آزمون رابطۀ فشردگی سیستم فعالیت اقتصادی و تاب‌آوری مناطق شهری موردپژوهی: شهرستان‌های استان کرمان

سیستم‌های اجتماعی و بوم‌شناختی از جمله سیستم‌های احتمالاتی هستند که به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن رفتار آنها، پیچیدگی و دشواری رویارویی با نامعلومی‌ها دوچندان می‌شود. مطالعات بسیاری بر اهمیت تاب‌آوری سیستم‌های اقتصادی در برابر بحران‌های انسانی و طبیعی تاکید دارند. در حالی که ارتباط میان فشردگی اقتصادی سیستم و تاب‌آوری در این مطالعات، به صورت مثبت تحلیل شده است، این پژوهش با مطالعۀ تحولات فضایی در بحران زلزله بم، نشان داده است که در مقطع 1375، فشردگی اقتصادی با شاخص‌های عملکرد اقتصادی همبسته بوده است. به طوری که هرچه روابط متقابل فعالیت‌های اقتصادی در واحد فضایی تنگاتنگ بوده باشد، تمایل به افزایش تاب‌آوری اقتصادی منطقه بیشتر بوده است اما در شرایط سال‌های پس از زلزله، که سیستم دچار تغییر شده، این رابطه به صورت منفی و معکوس عمل کرده است. به بیانی دیگر، با افزایش فشردگی اقتصادی، کارایی اقتصادی کمتر شده است. بدین ترتیب، برای افزایش تاب‌آوری سیستم‌های اقتصادی مناطق شهری که قدرت پذیرش تغییر و تبدیل آن به فرصت توسعه تعریف شده است، تخصصی شدن و تمرکز فعالیتی کافی نیست بلکه در شرایط تنوع اقتصادی، با افزایش قدرت تغییرپذیری سیستم برای احیا، زمینه برای مواجهه با بحران‌های غیرمترقبه فراهم می‌آید. در این زمینه، توجه به میزان مرتبط بودن فعالیت‌های اقتصادی نیز در خودسازماندهی مناطق اهمیت دارد.

The Relationship between Economic Tightness and Regional Resilience(Case Study: Counties in Kerman Province)

It is believed that systems with higher economic tightness are more resilient in the case of threats. This research aimed to test this hypothesis in the Iranian case of Kerman province which saw the earthquake in its central and historical city of Bam. To do so, the correlation between “economic tightness” and economic performance before and after shock is tested to see how economic interdependency can play role in the economic resilience of the regional system. Findings showed that while before the shock happens there is a positive and direct relation between economic tightness of a system and its economic performance, aftershock changes for regeneration of the system has negative relation with the economic tightness. It shows that although economic concentration is a positive index for urban and regional resilience, when the shock happens, it can be in turn a barrier for economic changes of a system. The explanation for this could be found in the issues of “related variety and economic growth”. Many studies showed that there is a positive relation between economic variety and economic development of a region. The related variety, which emphasizes the complementary and connectedness of activities and occupations, will bring up different opportunities for economic development as it paves the way for knowledge spill overs. After shock, what is needed is to change the current mechanisms. So, if the system is more innovated and open to the new changes, the new organization will take place easier.