ارائه شاخص مکانی جهت ارزیابی فرسودگی بافت‌های شهری به کمک سیستم اطلاعات مکانی و تصمیم‌گیری چند معیاره

پدیده شهرنشینی باعث شده است تا شهرها آرایش فضایی جدیدی به خود اختصاص دهند و بافت‌های قدیمی شهرها کمتر مورد توجه قرار گیرند. این عدم توجه، مشکلات اقتصادیاجتماعی و زیست‌محیطی فراوانی را در این بافت‌ها به همراه داشته و باعث تبدیل آن‌ها به بافت‌های فرسوده شهری شده است. بنابراین، امروزه تشخیص بافت فرسوده یکی از گام‌های اولیه برای برنامه‌ریزی مدرن شهری می‌باشد. هدف این مقاله ارائه یک شاخص مکانی یکپارچه بوده تا بتوان به کمک آن میزان فرسودگی بافت‌های شهری را تشخیص داد. البته این شاخص شامل مجموعه‌ای از معیارهای مکانی همچون ریزدانگی بافت، قدمت بناها و نفوذپذیری می‌باشد که جهت محاسبه آنها از سامانه اطلاعات مکانی استفاده شده است. اما در این معیارها، نفوذپذیری نیاز به توجه بیشتری در مدل‌سازی نسبت به تحقیقات صورت گرفته دارد، لذا در این تحقیق سعی شده است که این معیار به کمک توسعه نشانگرهای دسترسی، اتصال و ترافیک معابر به‌صورت جامع‌تری ارزیابی گردد. سپس به‌منظور تولید یک شاخص یکپارچه برای ارزیابی بافت فرسوده، معیارها بر اساس نظرات افراد خبره و به کمک تصمیم‌گیری چند معیاره با یکدیگر ترکیب ‌شده‌اند. در نهایت، به‌منظور نمایش نتایج فرسودگی، مقادیر حاصل از این شاخص در سطح محله‌های منطقه 7 تهران در پنج کلاس از فرسودگی خیلی کم تا خیلی زیاد نمایش داده شده است. مقایسه نتایج مقادیر ارائه‌شده با بلوک‌های فرسوده شهری معرفی‌شده توسط شهرداری، بازدیدهای میدانی از منطقه و اقدامات شهرداری جهت بهسازی بافت، کارایی بالای روش پیشنهادی را تصدیق می‌کند.

Providing a Spatial Index to Evaluate Deteriorated Urban Textures by Geographical Information System and Multi-criteria Decision Making

The phenomenon of urbanism has caused cities to adopt a new spatial arrangement, and old and deteriorated urban textures receive fewer attention than before. This lack of attention brings several socioeconomic and environmental issues for these textures, and makes them to convert to deteriorated urban textures. Therefore, today detecting deteriorated urban texture is the primary step for modern planning. Proposing an integrated spatial index is the novelty of the research to determine the level of deteriorated urban texture in a study area. Indeed, this index consists of a set of spatial criteria such as graining, age of building, and permeability, that are calculated through geographical information systems. Among these criteria, permeability needs more notice in modeling compared to previous works. Thus, in this research accessibility, street crossing, and traffic indicators are utilized to evaluate permeability efficiently. In the next step, these criteria are combined based on the experts opinion and with the help of multicriteria decision making to create an integrated spatial index. Finally, to show the results of this index, the values for deterioration have been illustrated in 5 classes from very low to very high deterioration at neighborhood scale of Tehran’s 7th region. Comparison of the index results with the reference data, ameliorated activities, and field surveys shows the high verification of the proposed index.