مولفه‏های ارزشی اثرگذار بر قضاوت اخلاقی کودکان دبستان و مقایسه با مراحل رشد اخلاقی کلبرگ: یک مطالعه پدیدارشناسی

پیشرفت فن آوری و جهانی سازی، افراد را در معرض طیف گسترده‏ای از ارزش‏های متنوع و گاه متضاد قرار می‏دهد و در این بین، کودکان دبستانی به دلیل عدم تجهیز به تفکر انتزاعی، بیش از سایرین در معرض سردرگمی و تناقض قرار دارند. این کودکان سردرگم، استدلال‏های اخلاقی ضعیف‏تری را شکل می‏دهند و با الگوهای رفتاری خاصی ازجمله تناقض رفتاری، بی ارادگی، باری به هر جهت بودن و هنموایی افراطی قابل توصیف‏اند. لذا شناسایی عمیق ارزش‏های کودکان و کمک به آن‌ها به نحوی که بتوانند تناقضات محیطی را حل و فصل کرده و از انرژی خود در مسیر تحقق اهدافشان استفاده کنند، از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر این بود که ملاک‏های مورد استفاده کودکان دبستانی برای قضاوت اخلاقی (درست و غلط بودن رفتارها) را بیرون کشیده و آن را با ملاک‏های قضاوت اخلاقی نظریه کلبرگ مقایسه کند. روش پژوهش حاضر از نوع کیفی و پدیدارشناسانه است. بدین منظور نمونه گیری به‌صورت دردسترس بوده و از مصاحبه نیمه ساختاریافته به عنوان ابزار پژوهش استفاده شد که پس از 25 مصاحبه و کدگذاری با استفاده از نظریه زمینه‏ای، داده‏ها به حد اشباع رسیدند. یافته‌ها نشان داد مولفه‏های ارزش در دانش‌آموزان دختر دبستانی به ترتیب عبارت بود از: ارزش‏های بین فردی (ارزش‏های خانوادگی، قانونی، اجتماعی، اخلاقی) و ارزش‏های درون فردی (ارزش‏های علمی، اقتصادی، ایمنی، رشد شخصی و مذهبی). بنظر می‏رسد نمونه پژوهش حاضر، علاوه بر ملاک اجتناب از تنبیه و دریافت تشویق (مرحله پیش قراردادی مورد اشاره در نظریه کلبرگ)، از ارزش‏های خانوادگی، قانونی و همچنین ارزش‏های مذهبی که می‏تواند مطابق با ملاک‏های مطرح در مرحله سوم و چهارم نظریه کلبرگ باشد نیز به عنوان ملاک برای تعیین درست و غلط بودن رفتارها استفاده می‏کنند.