نگاهی به پدیده‏ی شاگرد اولی در مدارس و فقدان رویکرد آموزش مشارکتی

امروزه شاهد تلاش مستمر دانش‌آموزان و والدین ایشان جهت کسب جایگاه‏های برتر و کنار زدن دیگر رقبا و به تعبیری حفظ عنوان شاگرد اولی هستیم که به معضلی فراگیر در مدارس تبدیل گشته است. این برتری جویی منجر به شکل گیری رفتارهایی نظیر مقابله، تحقیر، غرور، دلسردی و حسادت در فراگیران می‏شود که به وضوح مغایر با اهداف اصیل مقوله‏ی تعلیم و تربیت است. پژوهش‏های متعدد نشان داده‏اند که یکی از راه‏های مثبت و اصولی ایجاد انگیزه در یادگیرندگان، پرهیز از رویکردهای تفوق طلبانه و عاری از توجه به تمایزات فردی و در عوض تمرکز بر مشارکت، تعامل، کار گروهی وکشف استعدادهای فردی فراگیران است. در این پژوهش که در آن از روش توصیفی-تحلیلی استفاده است از یک نمونه موردی به عنوان نمونه‏ی موفقی از آموزش عاری از رقابت منفی، رتبه بندی و ترویج مفهوم شاگرد اولی یاد شده است که در طی آن ده اصل از اصول مدرسه‏ی مذکور مبتنی بر مشارکت، مورد تحلیل و بررسی قرار می‏گیرد. مدرسه‏ی فرهاد یکی از مدرسه‏های پیشگام در ایران بود که به دست توران میرهادی، روان‌شناس ایرانی بنیان گذاشته شد که نمونه‏ی بسیار موفقی از مدارس مشارکتی است. در این مدرسه که سیاست‏های آن عموماً مبتنی بر آراء ژان پیاژه و هنری والون بود عشق به کودکان و احترام به آنان، توجه به تفاوت‏های فردی و تلاش در جهت آموزش منطبق با نیازهای کودکان، منجر به دست‏یابی به دیدگاه‏های متحول و خلاق در زمینه‏ آموزش‏وپرورش شد که می‏تواند به عنوان الگویی موفق در این زمینه در نظر گرفته شود.