اثربخشی رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر ارتقاء

رفتار درمانی عقلانی هیجانی رویکردی شناخته‏شده در روان‌شناسی بوده است که مشکل را از سه دیدگاه شناختی، عاطفی و رفتاری مورد تبیین قرار می‏دهد و با اصلاح شناخت زمینه بهبود کنش‏های عاطفی و رفتاری را فراهم می‏سازد. از سوی دیگر، خجالت یا کم روئی، یک عاطفه اجتماعی است که با نارساکنش‏وری در بیان احساسات و خواسته‏ها همراه بوده است. این مطالعه، اولین پژوهش انجام‏شده در بررسی اثربخشی رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر ارتقاء خجالت‏ورزی در جامعه ایرانی بوده است. در یک کارآزمایی کنترل‏شده تصادفی، در برهه زمانی اردیبهشت ماه لغایت بهمن‌ماه 1395، از میان از میان دختران دبیرستانی شهر ارومیه، 30 دانش‏آموز به روش نمونه‏گیری پاسخ‏محور انتخاب و از طریق بلاک‏رندومیشن به‏طور تصادفی در قالب دو گروه آزمایش و درمان با تاخیر تخصیص یافتند. رفتار درمانی عقلانی هیجانی در قالب پروتکل آلیس به مدت هشت هفته به گروه آزمایش ارائه و گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. جهت ارزیابی شاخص خجالت‏ورزی در دو مرحله پیش و پس‏آزمون از آزمون ترواسکات استفاده شد. نتایج اولیه در قالب تغییرات در نمره کل خجالت‏ورزی و نتایج ثانویه در قالب تغییرات سه زیر مولفه شایستگی اجتماعی، مهارت اجتماعی و ارتباط با همسالان ارائه شد. داده‏ها از طریق آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل شد. نتایج اولیه نشان داد که نمره کل شاخص خجالت‏ورزی در مرحله پس‏آزمون کاهش معناداری نشان داده است. همچنین نتایج ثانویه نشان داد که اثربخشی مداخله رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر هر سه مولفه شایستگی اجتماعی، مهارت اجتماعی و ارتباط با همسالان معنادار بوده است. یافته‏های مطالعه حاضر همسو با پیشینه پژوهشی گویای اثربخشی رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر شاخص روان‌شناختی خجالت‏ورزی بوده است. این یافته‏ها می‏تواند در طرح‏ریزی مداخلات عقلانی هیجانی در اختلالات با زیربنای هیجانی مفید و با کاربست‏های بالینی همراه باشد.