تحلیل غیرخطی عوامل موثر بر رشد اقتصادی ایران: شواهدی از رهیافت مارکوف سوئیچینگ

یکی از معضلات اقتصاد ایران، پایین بودن نرخ رشد اقتصادی است که منجر شده تا شناخت عوامل موثر بر آن از سوی سیاست گذاران و مقامات دولتی جهت اتخاذ سیاست های درست اقتصادی بیش از پیش اهمیتیابد. بویژه در سال های اخیر که درآمدهای نفتی افت شدیدی داشته اند، نیاز به شناخت هرچه دقیق تر عوامل موثر بر رشد، ضروری تر از قبل می نماید. نتایج مدل های خطی در مطالعات گذشته دارای تناقضاتی بوده استکه ضرورت استفاده از رویکردهای غیرخطی را آشکار می کند. بر این اساس، مطالعه حاضر به بررسی متغیرهای منتخب اثرگذار بر رشد اقتصادی ایران با استفاده از رویکرد تغییر رژیم مارکوف طی دوره 1400 - 1367 می پردازد که در آن، رشد اقتصادی ایران در دو رژیم صفر )دوره رشد اقتصادی مثبت( و رژیم یک )دوره رشد اقتصادی منفی( مدل سازی شده است. نتایج آزمون هانسن تایید کننده عدم خطی بودن رفتار مدل رشداقتصادی در ایران می باشد. همچنین، یافته ها نشان دهنده عدم تقارن رفتاری متغیرهای توضیحی مدل در دوره های رشد اقتصادی مثبت و منفی است، بدین صورت که اثر مثبت و معنی دار متغیرهای نرخ ارز، نرختورم، کسری بودجه و قیمت نفت بر روی نرخ رشد اقتصادی ایران در رژیم صفر بدست آمده است، ولی در رژیم یک، اثر منفی و معنی دار متغیرهای نرخ تورم و نرخ ارز و اثر مثبت متغیرهای کسری بودجه و قیمتنفت بر روی نرخ رشد اقتصادی ایران مشاهده می شود. بنابراین اجرای سیاست های کنترل نرخ ارز در دوره هایی که رشد اقتصادی منفی است، ضرورت و حساسیت بیشتری پیدا می کنند. همچنین دوگانگی رفتار نرختورم در دو رژیم و اثر منفی آن در رژیم یک، بیانگر ضرورت نظارت بر بازار و کنترل سطح عمومی قیمت ها در دوره هایی است که رشد اقتصادی ایران منفی است. تاثیر مثبت و ناچیز متغیر کسری بودجه بر رشد در هردو رژیم، تاییدی بر اجتناب از گسترش حضور دولت در اقتصاد ایران است. نهایتا، نتایج ماتریس احتمال انتقال، تایید کننده نهادینه شدن رفتار رکودی در اقتصاد ایران بوده و احتمال ماندن در رژیم رکودی در دوره آتی در مقایسه با احتمال خروج از آن، بیشتر می باشد.

non-linear analysis of factors affecting iran’s economic growth: evidence from markov switching approach

achieving a high and stable economic growth rate is a prerequisite for the development process and recognizing the factors affecting growth is one of the goals that is in the focus of economic planners. therefore, the purpose of this study is to investigate some of the most important variables affecting iran’s economic growth using the markov regime change approach during the period 1988-2019, in which iran’s economic growth split into two regimes of positive and negative economic growth. findings of the present study confirm the non-linearity of iran’s economic growth model and its influential variables. in addition, the results show the behavioral asymmetry of the explanatory variables of the model in periods of positive and negative economic growth. thus, a positive and significant effect of exchange rate, inflation, budget deficit and oil prices on iran’s economic growth rate in the zero regime (positive economic growth period) has been obtained, but in regime one (negative economic growth period), a negative effect. likewise, the variables of inflation rate and exchange rate and the positive effect of budget deficit and oil price variables on iran’s economic growth rate are observed. therefore, the implementation of exchange rate control policies in periods of negative economic growth becomes more necessary and sensitive. furthermore, the duality of inflation rate behavior in the two regimes and its negative effect in regime one, indicates the need to monitor the market and control the general level of prices in periods when iran’s economic growth is negative. the positive impact of the budget deficit on growth in both regimes is a confirmation of the continued implementation of expansionary fiscal policies in the iranian economy. finally, the results of the probability transition matrix confirm the institutionalization of recession behavior in the iranian economy, and the probability of remaining in recession is much higher than the probability of exiting it in the future.