بررسی شکاف نرخ رشد بهینه و تحقق یافته حجم پول در اقتصاد ایران

نرخ رشد پول در ادبیات اقتصادی یک مسئله کلیدی است که میزان بهینگی آن در یک اقتصاد از طریق پارامترهای مشخص نرخ رجحان زمانی، نرخ بهره واقعی و نرخ هموارکنندگی مصرف تعیین می‌گردد. هدف اصلی این پژوهش محاسبه نرخ رشد پول و مقایسه آن، با میزان بهینه ‌‌‌‌نرخ رشد پول در اقتصاد ایران است. همچنین در صورت عدم رعایت قاعده بهینه پول مولفه‌های موثر بر اختلاف میان نرخ رشد بهینه و نرخ رشد تحقق یافته حجم پول بررسی شده‌است. در این مقاله شکاف پولی اقتصاد ایران با بهره‌گیری از الگوی تابع مطلوبیت سیدارسکی در بازه زمانی 1338 تا 1399با استفاده از رهیافت کالیبراسیون در سه سناریو متفاوت بدست آورده شده‌ است. سپس برای بررسی عوامل تاثیرگذار برروی شکاف پولی اقتصاد ایران از روش حداقل مربعات معمولی در بازه زمانی 1352-1399 استفاده‌ شده ‌است. نتایج بدست آمده ازروش کالیبراسیون نشان می‌دهد؛ در هر سه سناریو شکاف‌های نقدینگی ییشتر از شکاف‌های پولی بوده و شکاف‌های پولی تقریباً از روندی مشابه هم برخوردار هستند. نتایج تخمین حداقل مربعات معمولی نشان می‌دهد که نرخ رشد حقیقی سرانه اجزای پایه‌ پولی برحسب منابع شامل خالص بدهی دولت به بانک مرکزی؛ خالص ذخایر خارجی بانک مرکزی و خالص بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، شکاف‌ها را در سه سناریو افزایش داده است.

Investigating The Gap Between Optimum and Actual Growth Rate Quantity of Money in Iran Economy

The growth rate of money in the economic literature is a key issue, the optimal rate of which is determined in an economy with certain parameters of the time preference rate, the real interest rate, and consumption smoothing rate. The main purpose of this study is to calculate the growth rate of money and compare it with the optimal growth rate of money in the Iranian economy. Also, in the case of non-observance of the optimal rule of money, the effective components of the difference between optimum and actual growth rate quantity of money investigated. In this paper, the monetary gap of Iran’s economy is obtained using Sidarsky’s utility function model in the period 1959 to 2020 using the calibration approach in three different scenarios. Then, to investigate the effective factors on the Iranian economic gap, the ordinary least squares method was used during the period 1973-2020. The results of the calibration method show that, in every three scenarios, liquidity gaps are more than monetary gaps, and monetary gaps almost have the same process. The results obtained from ordinary least squares method show that the growth rate of real monetary base components per capita in terms of resources including net government debt to the central bank; net foreign reserves of the central bank and net debt of banks to the central bank, have increased the gaps in three scenarios.