تعیین عوامل موثر بر فرار مالیاتی با استفاده از روش فرا تحلیل

مالیات بعنوان یکی از ابزارهای سیاستی اقتصاد، بهترین و مهمترین منبع درآمد دولت است که بهتدریج رفاه مالیات‌دهندگان را کاهش می‌دهد و این مساله آنها را به نپرداختن مالیات چه به‌صورت قانونی و چه به‌صورت غیرقانونی ترغیب می‌کند. یکی از معضلات اساسی نظام مالیاتی کشورها از جمله ایران افزایش روز افزون فرارهای مالیاتی است. همچنین عدم آگاهی دولتمردان از علل فرار مالیاتی می‌تواند به گسترش آن بیافزاید. شناسایی عواملی که باعث به وجودآمدن فرار مالیاتی می‌شود، در پیشگیری از آن بسیار موثر است و کمک می‌کند تا بتوان میزان فرار مالیاتی موجود در جامعه را برآورد نمود. در سال‌های اخیر مطالعاتی در رابطه با علل فرار مالیاتی با رهیافت‌های متفاوت انجام شده است. در این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل، عوامل موثر بر فرار مالیاتی و همچنین شدت ارتباط آن‌ها با فرار مالیاتی برای کشور ایران مورد بررسی قرار گرفته‌است. نتایج نشان می‌دهند که متغیرهای عوامل اقتصادی، درآمد سرانه، عوامل تکنولوژی، عوامل اجتماعی، عوامل قانونی، تورم، عوامل فرهنگی، محدودیت تجاری، بار مالیاتی، بیکاری و حجم دولت عوامل موثر بر فرار مالیاتی می‌باشند و بیشترین شدت تاثیرگذاری را عوامل فرهنگی و کمترین شدت تاثیرگذاری را درآمد سرانه بر فرار مالیاتی می‌گذارند. عوامل تاثیر گذار بر فرار مالیاتی به ترتیب بیشترین شدت تاثیرگذاری و ضریب همبستگی آنها عبارت‌اند از عوامل فرهنگی (0.577)، عوامل قانونی (0.543)، عوامل اجتماعی (0.539) و عوامل اقتصادی (0.467)، حجم دولت (0.399)، محدودیت تجاری (0.392)، تورم (0.367)، بیکاری (0.357)، بار مالیاتی (0.241)، عوامل تکنولوژی (0.194) و درآمد سرانه (0.192).

Determining Effective Factors on Tax Evasion using the Method of Meta-AnalysisAbstract

Taxes as one of the economic policy tools reduce the welfare of taxpayers gradually, which leads them to avoid paying taxes, either legally or illegally and it has caused a drastic and worrying reduction in government revenue through taxes. Tax evasion phenomena is one of the essential economic problems in developing countries incloding Iran increasingly. Also, misalignment and asymmetric information of tax system of the countries about the causes of tax evasion can be added to expand it. Identifying the factors that cause tax evasion is very effective in preventing it and helping to estimate the amount of tax evasion in the community. There have been studies on the causes of tax evasion in recent years in different approach. In this paper, the metaanalysis approach has been used to determine the factors affecting tax evasion and the severity of their relationship with tax evasion for Iran. The results showed that variables such as economic factors, per capita income, technology factors, social factors, legal factors, inflation, cultural factors, trade restriction, tax burden, unemployment and government volume are factors that influence tax evasion and the cultural factors have the highest impact on tax evasion and the income per capita has the lowest impact. Factors affecting tax evasion, respectively, the most effective and their correlation coefficient are cultural factors (0.577), legal factors (0.543), social factors (0.539) and economic factors (0.467), volume Government (0.399), trade restrictions (0.392), inflation (0.367), unemployment (0.357), tax burden (0.241), technology factors (0.194) and per capita income (0.192).