مهم‌ترین راه‌کارهای روزآمدسازی فلسفه اسلامی

چند قرن است که فلسفۀ اسلامی در قسمی انزوا به سر می‌برد، به این معنا که روزآمدی خود را از دست داده است؛ چه این‌که حل مساله نمی‌کند، یا دست‌کم مواجهه جدی و فعال با مسائل روز ندارد. نوشتار حاضر ضمن اشاره به چیستی، امکان و تحقق فلسفۀ اسلامی؛ دستاوردهای فلسفۀ اسلامی؛ و سیر تطور فلسفۀ اسلامی در بستر تاریخ (متقدم، متاخر، و معاصر)، سه قسم فلسفۀ اسلامی را از هم تفکیک کرده است: فلسفۀ اسلامی در مقام مفهوم؛ فلسفۀ اسلامی در مقام تحقق (مشائی، اشراقی، صدرائی، و نوصدرائی)؛ و فلسفۀ اسلامی آینده. فلسفۀ اسلامی آینده، فلسفۀ اسلامی مطلوب است که می‌تواند بعدها پدید آید و پیدایش آن البته شرایط و لوازمی دارد که باید به آنها التفات کرد، از جمله توجه به مسائل روز به ویژه مسائل اجتماعی- فرهنگی و کاربردی. به نظر می‌رسد بقای فلسفۀ اسلامی و نپیوستن آن به تاریخ، در تقابل با ایده پایان فلسفۀ اسلامی، منوط به این مهم است. در ادامه، به مهم‌ترین و محوری‌ترین راه کارهایی اشاره شده است که می‌توانند فلسفۀ اسلامی آینده یا مطلوب را تحقق بخشند؛ این راه کارها عبارتند از: اعتنای فلسفی به علوم و فناوری‌های جدید؛ توجه به موج چهارم در فلسفه؛ پرداختن به فلسفه‌های مضاف؛ اتخاذ رویکردهای انضمامی در فلسفه؛ اجرای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در فلسفه؛ و به‌کارگیری روش‌های جدید در فلسفه.

the most important strategies for updating islamic philosophy

for several centuries, islamic philosophy has been in a state of isolation, meaning it has lost its relevance to contemporary issues. it neither addresses pressing problems nor, at the very least, actively engages with modern challenges. this paper explores the nature, potential, and realization of islamic philosophy, its key achievements, and its historical development across early, late, and contemporary periods. it identifies three types of islamic philosophy: islamic philosophy as a concept, the theoretical foundation and ideas behind islamic philosophy. islamic philosophy as an actualized phenomenon, represented by schools such as peripatetic, illuminationist, sadrian, and neo-sadrian philosophy. future islamic philosophy, an ideal form that could emerge, contingent on certain conditions and prerequisites, including its capacity to engage with contemporary issues, especially socio-cultural and practical concerns. the survival of islamic philosophy, and its avoidance of becoming merely a historical relic, against the notion of the end of islamic philosophy, depends on its ability to adapt and address modern-day challenges. this paper proposes key strategies to realize the future or ideal islamic philosophy: