هوش مصنوعی و استنتاج بر پایۀ بهترین تبیین: آیا ماشین می‌تواند در حد ما انسان‌ها هوشمند باشد؟

هوش مصنوعی یا ماشینی، که امروزه در حال گسترش به تمام ساحت‌های زندگی بشری است، بی‌تردید نیازمند بررسی و ارزیابی از ابعاد گوناگون از ‌جمله بُعد فلسفی است. یکی از سوالات فلسفی در این زمینه این است که آیا هوش مصنوعی می‌تواند تا آنجا پیشرفت نماید که کاملاً به‌حد هوش طبیعی انسانی و یا حتّی فراتر از آن نائل آید؟ آیا در این خصوص برای هوش مصنوعی محدودیّت یا مانعی فلسفی قابل تشخیص است که اساساً آن را برای همیشه از نیل به‌چنین سطحی محروم سازد؟ این مقاله در صدد پرداختن به چنین سوالاتی است. طبق بررسی‌ها و نتایج مقاله، هوش مصنوعی، که تاکنون در مسیر توسعۀ خود دو موج را پشت سرگذاشته، برای ورود به موج سوم و تقرّب به هوش طبیعیِ انسانی نیازمند توانایی انجام نوعی استنتاجِ وابسته‌به‌زمینه به‌نام اَبداکشن (استنتاج بر پایۀ بهترین تبیین) است؛ درحالی‌که نسبت ‌به چنین توانمندی، به‌دلیل خلّاقانه، محتوایی، غیرصوری و غیرمحاسباتی بودنِ این نوع استنتاج، اساساً افق روشنی برای ماشین متصور نیست. در واقع طبق استدلالات مقاله، هوش ماشینی، گرچه می‌تواند در ابعاد کارکردی خود (یعنی ابعاد صوری-محاسباتیِ محض) هوش انسانی را پشت سر گذاشته و از آن فراتر هم برود، ولی مادام که از توانمندی‌های غیرکمّی و غیرصوری نظیر تخیّل، خلّاقیّت، فهم، تفّکر، شمّ خوب و در راس آنها آگاهی (که هوش طبیعی انسانی متنعّم از آنهاست) محروم باشد، امکان هوشمندی در تراز هوش انسانی را نخواهدداشت. 

artificial intelligence and inference to the best explanation: can a machine have the same level of intelligence as humans?

artificial intelligence (ai) is now permeating most aspects of human life, making it necessary to study and assess it from various perspectives, including philosophical ones. a philosophical question in this regard is: is it possible for ai to reach or even exceed the level of natural human intelligence? are there any philosophical limitations or obstacles to ai that will basically prevent it from ever reaching such a level? this article aims to address such questions. based on the article’s discussions and results, ai, which has passed two waves so far in its development, in order to enter the third wave and become closer to natural human intelligence, requires the ability to perform a type of context-dependent inference known as abduction (also referred to as inference based on the best explanation). however, there is basically no clear horizon for the machine regarding this capacity because this type of inference is not formal and computational but rather a creative content-based inference. indeed, the article comes to the conclusion that while machine intelligence can outperform humans in the purely formal-computational aspects of intelligence, it will never be able to match human intelligence in all aspects as long as it lacks the non-quantitative and non-formal capabilities that humans have, like ‘imagination’, ‘creativity’, ‘understanding’, ‘thinking’, ‘good sense’ and, above all, ‘consciousness’.