دلوز و قاعده‌ای شاعرانه از زمان در فلسفه کانت

انگاره زمان در فلسفه کانت در نسبت با کلیات ایدئالیسم استعلایی او را می‌توان مولفه‌ای خُرد(minor) در نظر آورد، اما دلوز همین عنصر خُرد را از فلسفه کانت بیرون کشیده و عنصر کلان (major)، یعنی سوژه استعلایی را در نقد عقل محض، حول آن بازپیکربندی می‌کند. این خوانشی یکسره متفاوت از نقد عقل محض‌ است که در آن، مرکز ثقل از «امر استعلایی» به مفهوم «زمان» منتقل شده است. در اندیشه دلوز، مفهوم «زمان» را می‌توان دروازه ورود به هستی‌شناسی تفاوت‌محور او قلمداد کرد. به همین دلیل، خوانش منحصربه ‌فرد دلوز از مفهوم زمان در فلسفه کانت حائز اهمیت بوده و در این مقاله موضوع پژوهش ما قرار گرفته است. در این مقاله تلاش می شود تا از مجموع چهار قاعده ادبی و شاعرانه، که دلوز برای شرح فلسفه کانت به کار برده است، دو قاعده اول را با محوریت چرخش مفهومی کانت درباره زمان، مورد بررسی قرار دهیم. 

deleuze and poetic formula of time in kant’s philosophy

the present article attempts to explore two principles out of four literary and poetic principles with the centrality of kant’s conceptual turn concerning the concept of time that deleuze opted for treating kant’s philosophy. in order to reformulate the critique of pure reason, deleuze exploits two literary principles. the first one is taken from hamlet according to which time is out of control, the second one is taken from arthur rambo as he said, i is another. for appreciating such complicated statements and explaining deleuze’s particular reading of critique of pure reason, the author proceeds to explore deleuze’s writings and seminars on kant in order to show that the presupposition of having a good command over deleuze’s philosophy is to study his confrontation with kant’s philosophy. for achieving such an end, the author accompanies deleuze’s treatment of kant’s philosophy step by step in order to shed some light on the concept of time in his reading of the critique of pure reason from various perspectives so to apprehend the two poetic principles concerning the time.