چگونگی پیدایش جهان و نسبت آن با خدا در تیمائوس افلاطون

افلاطون در محاورۀ تیمائوس پیدایش جهان و نسبت آن با خدا را که یکی از بنیادی ترین نظریه های او است، با رویکردی متفاوت با دیگر محاوره های خود مطرح می کند. او اگرچه در نوشته های دیگر خود نیز به واکاوی این مسئلۀ مهم پرداخته است، اما رویکرد و روش وی در محاورۀ تیمائوس ناظر بر علم طبیعی حاکم برعصر یونان بوده است. در این مقاله سعی شده است که با تعهد به محتوای محاورۀ تیمائوس به واکاوی و تبیین پیدایش جهان و بنیادهای محوری آن پرداخته شود. نظریۀ افلاطون در این محاوره برچهار اصل استوار است که عبارت‌اند از:  جهان ایده ها، جهان صیرورت، مادۀ پذیرنده و دمیورژ به‌ عنوان نمایندۀ عقل، که واسطه میان جهان ازلی و جهان صیرورت است و بر غایتمندی جهان هستی دلالت دارد. او رابطۀ جهان ایده‌ها و جهان صیرورت را به واسطۀ مادۀ پذیرندۀ صیرورت، که آن را امر سوم یا مکان نامیده است، تبیین می‌کند و می کوشد تا از این طریق بنیادهای نظریۀ مادی گرایانۀ دموکریتوس را که از مهم‌ترین نظریه‌های علمی آن زمان محسوب می‌شده است، متزلزل نماید؛ و جهان هستی را بر اساس اصل غایتمندی که جایگاهی در اندیشۀ دموکریتوس نداشته است، تفسیر عقلانی کند و اصول جهان شناختی تاره ای را بنیان گزاری نماید.

How the World Come into Being and its Relation to God in Timaeus

Plato in his Timaeus Dialogue raises the question of the genesis of the world and its relation to God, one of his most fundamental theories, with a different approach to his other dialogues. Although he has elaborated on this important issue in his other Writings, however, Plato’s approach and method in Timaeus dialogue is based on natural science, which was prevalent in Greece at the time. In this article is attempted to analyze and explain the issue of the genesis of the world and its foundations by committing t0 the content of Timaeus. Plato’s theory in Timaeus is based on three fundamental principles: the world of Ideas, the becoming of the world, and Demiurge as the representative of reason which implies the purposefulness of the universe. Plato explains the relation of the world of Ideas and the world of becoming to the wise intellect, and in this way seeks to undermine the foundations of the materialist theory of Democritus, which was one of the most important scientific theories of the time, and explains the world according to the principle of purposefulness, which has no place in the thought of Democritus, and establishes new cosmological principle.