کاربست علم‌شناسی علامه طباطبائی در طبقه‌بندی علوم و پیامدهای آن

ارائه نظام جامعی از دانش‌ها همواره از ضرورت های پیش روی علم ورزان بوده است. نظریات طبقه‌بندی علوم برای پاسخ گویی  به این نیاز حقیقی پدید آمده است. با توجه به اهمّیت این موضوع، بسیاری از فیلسوفان سعی نموده اند تقسیم‌بندی جامعی از علوم ارائه دهند. ملاک ها، معیارها و مبانی فلسفی و منطقی هر فیلسوف در طبقه‌بندی ارائه شده وی، تاثیر دارد. متفکران مسلمان هر یک با توجه به گرایش فلسفی خود نظم خاصّی را برای دسته‌بندی علوم پیشنهاد نموده‌اند. در میان معاصران، علامه طباطبائی بیشتر و عمیقتر از دیگران بدین موضوع پرداخته است. علامه در ابتدا به تفکیک میان دو ساحت علوم حقیقی برهانی، در پرتو نظریه یقین ضروری، کلّی و ذاتیِ گزاره های برهانی پرداخته و در پی آن به علوم اعتباری، در پرتو نظریه اعتباریات می پردازد. از دیدگاه علامه ما با دو دسته علوم و بالتالی دو معیار متفاوت برای وحدت و تمایز و به تبَع طبقه بندی علوم مواجه هستیم. وی در ساحت علوم برهانی و فلسفی موضوع علم را به عنوان معیار وحدت و تمایز علوم طرح نموده و وجه حاجت علوم برهانی به موضوع را مستدلّ می نماید. در مقابل، با تحلیلی که از اعتباریات ارائه می نماید در علوم اعتباری غایت علم را معیار طبقه‌بندی علوم دانسته است.

Philosophical Approach to Knowledge in Allame Tabatabaei’sThought; its Consequences and Implications for Classification of Knowledge

Classification of knowledge is one of the most important issues in philosophical epistemology. Considering a comprehensive taxonomy of knowledge is prerequisite to be a scientist; therefore, many philosophers have tried to establish as a classification based on certain philosophical and logical foundations. By the same token, many philosophers in the Islamic ages, especially Allame Tabatabaei, have presented specific classifications according to their philosophical attitudes. This study tries to carry out a detailed analysis of classification of knowledge based on Allame Tabatabaei and an abstract of his principles, by which he argues about subject, method and objectives of various ramifications of knowledge as well as Human faculties of Understanding.