تحلیل ویژگی‌ها و ساختار رقابتی بازار بیمه‌ ایران

شاید مهمترین وجهی که در تبیین نظری بازار در علم اقتصاد مورد نظر بود، شرایط حاکم بر بازار باشد که می‌تواند عناصر، اجزا و بازیگران آن را به سمت یک هم‌افزایی کارا و یا در مقابل به سوی یک واگرایی ناکارا هدایت نماید. تاکید هدف‌‌مند بر ویژگی‌های ساختار بازار بیمه، صرف تبیین وجوه کارآمدی بازار نیست بلکه جهت و مسیر توسعه صنعت بیمه را به خوبی نمایان می‌کند. بازاری که در چارچوب یک محیط بسته‌ و متراکم محدود شده باشد، هر چند از حیث شاخص‌های کلاسیک ارزیابی و سنجش محیطی نشانگر رویه مطلوب تلقی گردد ولی از منظر رویکرد نهادی، ناقص و ناکارا بوده و کارکرد آن ضدتوسعه‌ای خواهد بود. هدف این پژوهش نشان دادن ویژگی‌های صنعت بیمه‌ی ایران از منظرساختار بازاری است که بر اساس شاخص‌های درجه تمرکز، فرآیند رقابتی شدن در آن ظهور و بروز پیدا کرده است. وضعیت رقابت در میان شرکت‌های بیمه طی سال‌های 1388-1396 با استفاده از شاخص هرفیندال-هیرشمن هم براساس مجموع کلی دارایی‌ها و هم براساس حق‌بیمه تولیدی محاسبه شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که گرچه بر اساس شاخص تمرکز هرفیندال- هیرشمن، بازار بیمه‌ی کشور به عرصه رقابتی شدن پا نهاده ولی همچنان متراکم و ناکارا ارزیابی می‌شود. علاوه بر این ترتیبات نهادی بازار به ویژه از بعد فنی آن و نیز ظرفیت‌های بالقوه متعدد و متکثر بالاخص در حوزه بیمه‌های زندگی که مبین توسعه نیافتگی صنعت بیمه کشور است، از مهمترین و اصلی ترین عوامل ناکارآمدی بازار بیمه است.