بررسی تمرکز بازار بیمه و تاثیر آن بر ضریب نفوذ بیمه

صنعت بیمه به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی از یکسو به‌عنوان یکی از عمده‌ترین نهادهای اقتصادی مطرح بوده و از سوی دیگر سوی فعالیت دیگر نهادها را پشتیبانی می‌کند. لذا ساختار، نحوه کارکرد و در نتیجه کارایی بازار بیمه کشور، نقش بسزایی در رشد و توسعه این صنعت و همچنین رشد و توسعه اقتصادی کشور خواهد داشت. انجام مطالعات عمیق در حوزه ساختار بازار و ارتباط آن با ضریب نفوذ بیمه باعث میشود در اتخاذ سیاستها واقعبنیانه‌تر تصمیمگیری شود که این امر نقش بسزایی در تدوین راهبردها و سیاست‌های نظارتی و عملیاتی صنعت خواهد داشت. لذا، با توجه به اهمیت موضوع تاثیرگذاری ساختار بازار بر عملکرد صنعت بیمه و کمبود مطالعات تجربی در این زمینه، این پژوهش، به بررسی تمرکز بازار بیمه کشور و سپس تاثیر آن بر ضریب نفوذ بیمه در بازه زمانی 1376-1396 پرداخته‎ است. برای تعیین نوع ساختار بازار و اندازه‌گیری میزان تمرکز آن از شاخص هرفیندال-هیرشمن و شاخص تمرکز چهار بنگاه برتر صنعت استفاده شد و نتایج با سایر کشورهای منتخب مقایسه شد. نتایج نشان‎دهنده رابطه مستقیم و در جهت معکوس تمرکز بازار و ضریب نفوذ بیمه در کشور ایران می‎باشد. در کل نتایج حاصل از بررسی‌های انجام شده در سال‌های مختلف حاکی از وجود شرایط انحصار موثر در بازار و صنعت بیمه‌ ایران می‌باشد به‌طوری که 4 بنگاه اصلی (ایران، آسیا، البرز و دانا) فعال در‌ این صنعت سهم بالایی از بازار را در تسلط خود داشته‌اند. همچنین، ‌این 4 بنگاه مسلط تا پیش از سال 1382 هیچ‌گونه رقیبی نداشته و تقاضای بازار برای خدمات ‌این بنگاه‌ها بی‌کشش بوده است. شدت تمرکز در‌ این بازار چنان بالا بوده که یک بنگاه (شرکت بیمه ‌ایران) همواره بیش از 50 درصد سهم بازار را در اختیار داشته است. در حال حاضر این روند به نحو موثری نسبت به سال‌های قبل بهبود یافته و در واقع سهم بنگاه مسلط (بیمه ‌ایران) به‌شدت کاهش یافته است. اما به هرحال و به‌رغم اجرای سیاست‌های خصوصی‌سازی، بررسی‌ها همچنان حاکی از فعالیت چند بنگاه معدود به‌عنوان بنگاه‌های مسلط و وجود ساختار انحصاری و تمرکز بالا در‌ این بازار است.‌