طراحی سکونتگاه در بافت قدیمی اردبیل با استفاده از رویکرد بیونیک

این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آیا می‌توان الگوهایی جدید از طبیعت و قوانین آن بر اساس معماری بیونیک رمزگشایی کرده و در تلفیق با الگوهای سنتی و بومی منطقه که در تعامل با طبیعت است، برای طراحی سکونتگاه در بافت تاریخی اردبیل استفاده کرد؟ به همین دلیل این تحقیق، روش معماری بیونیک را به‌عنوان یک رویکرد معماری طبیعت‌گرا در تطابق با معماری بومی بررسی کرده و الگوهای طبیعت‌گرایانه خانه‌های سنتی محله اوچدکان اردبیل را از منظر شکل، سازه، عملکرد، اقلیم و پوسته بازخوانی می‌کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که روش معماری بیونیک در الگو گیری از طبیعت تا حد زیادی انطباق پذیر با روش سنتی طراحی خانه‌های سنتی ایرانی است. الهام گیری از ساختارهای طبیعی به‌ویژه موجودات زنده جهت طراحی و ساخت به دلیل همخوانی با طبیعت و تکامل در طی سالیان می‌تواند الگوهای بدیع را در اختیار طراح بگذارد. مهم‌ترین کیفیت‌های انطباق‌پذیری خانه‌های سنتی ایرانی با رویکرد معماری بیونیک عبارت‌اند از استفاده از هندسه و تناسبات طبیعی در معماری خانه‌ها، استفاده از سازه و مصالح بومی در پوسته و ساختار بنا، طراحی اقلیمی خانه‌ها برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی، انعطاف‌پذیری در عملکرد خانه‌ها شامل تغییرپذیری، تطبیق‌پذیری و تنوع‌پذیری که در تطابق با اهداف و روش الگو گیری معماری بیونیک هستند. بدین ترتیب می‌توان اظهار نمود که اهداف معماری سنتی خانه‌های ایرانی به دلیل توجه به سازگاری با طبیعت، بوم، فرهنگ و سکونت ایرانی با اهداف معماری بیونیک هم‌راستا می‌باشد و الگوهای معماری گذشته منافاتی با روش طراحی معماری امروزی ندارد. در این پژوهش بعد از اتخاذ روش تحقیق مناسب، مطالعات پایه بر روی طبیعت و معماری بیونیک و معماری خانه‌های سنتی محله اوچدکان اردبیل انجام‌گرفته و پس از بررسی بناها و بافت‌های مشابه که با روش بیونیک طراحی‌شده، کالبد فضایی شهر و نیازهای محلّی و منطقه‌ای و بستر طراحی موردمطالعه قرارگرفته و طراحی این مجموعه بر اساس یک رابطه مثلثی با سه آیتم: الگو، برنامه و تصاویر ذهنی شکل‌گرفته است.