تبیین الگوهای ساختار فضایی شهر تهران با سنجش ریخت شناسی شهر چندهسته ای

شهر تهران طی صد سال گذشته، تجربه داشتن یک مرکز قوی را در سطح ملی گذرانده و تشدید روند مهاجرت و توسعه فعالیت‌ها در پیرامون آن در پنچ دهه اخیر، باعث گردیده که این شهر در محورهای فرعی جدید توسعه یابد و هسته‌های فرعی نوین را در فضای کلان شهری خود شکل دهد. هدف پژوهش حاضر شناخت الگوی چندهسته‌ای شهر تهران از نظر ریخت شناسی شهر چندهسته ای است. به منظور شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر ساختار فضایی شهر تهران در خصوص تحلیل الگوی جمعیت و فعالیت ساختار چندهسته‌ای، از روش‌های آمار فضایی بر مبانی آماره موران عمومی، آماره گتیس-ارد جی، تابع k رایپلی، رگرسیون حداقل مربعات (ols) و رگرسیون وزن‌دار جغرافیایی (gwr) استفاده شد. نتایج تجربی نشان داد شهر تهران از الگوی تک هسته ای فاصله گرفته و در حال تبدیل شدن به یک ساختار چندهسته‌ای است. اما این ساختار هنوز ناقص بوده و در مراحل اولیه می‌باشد. موید این ادعا، عدم انطباق کانون‌های جمعیتی و فعالیتی شهر تهران بر یکدیگر است که بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون های فضایی مشخص گردید. توسعه و تکامل شهر تهران تحت تاثیر عوامل گوناگون تاریخی، زمینه‌های جغرافیایی و سیاسی و به یکباره انجام گردیده است. بااین حال، نقش هر یک از عوامل فوق در فرایند مذکور به یک اندازه نبوده و برخی عوامل وزن بیشتری داشته‌اند. فرایند شکل‌گیری چندهسته‌ای شهر تهران تابعی از عوامل و متغیرهای مربوط به اقتصاد سیاسی، مرکزیت سیاسی، خواست و اراده نظام سیاسی، سیاست های توسعه زمین و همچنین برنامه‌ریزی از بالا به پایین با تاکید بر طرح‌های توسعه شهری بوده است.