نقش شهروند و مشارکت های اجتماعی در تحولات و مدیریت شهری

فقدان مطالعات و ارزیابی‌های اجتماعی و فرهنگی طرح‌ها و پروژه‌های شهری با توجه به نوع ارزش‌ها و هنجار‌های اجتماعی در میان گویش‌ها، اقوام، اقلیت‌های مذهبی و ترکیب‌های جمعیتی متنوع در کشور، موجب بروز تغییرات نامطلوبی در بسیاری از جوامع شهری به‌ویژه شهر‌های بزرگ شده است. از بین رفتن هویت‌های محله‌ای، کاهش انسجام اجتماعی، کاهش سرمایه‌های اجتماعی در سطوح کلان و خرد، تغییرات قابل محسوس در تعاملات اجتماعی، و اختلال در کسب و کار‌های خرد نمونه‌ای از این آسیب هاست. از این رو هدف اصلی ارزیابی تاثیرات اجتماعی و فرهنگی حفظ و عدم آسیب رسانی به تنوع فرهنگی جوامع در معرض تاثیر است. به‌اعتقاد اکثر کارشناسان در طرح‌ها و پروژه‌های شهری و ملی، فرصت‌ها و موانعی در مجموعه اعتقادات، ارزش‌ها، هنجار‌ها و رفتار افراد تحت نفوذ اقدام مداخله‌ای (پروژه‌ها)، شکل گرفته که می‌تواند موجب افزایش بهره‌وری یا به‌عنوان مانعی در برابر اجرای فعالیت‌های اثرگذار باشد، از طرفی ضرورت دارد تا افراد نسبت به تغییرات اجتماعی ناشی از تاثیرات برنامه‌ها و اقدامات مداخله‌ای آگاهی داشته و برای بهبود بهره‌وری از پروژه در فرایند تصمیم گیری و اجرای برنامه‌ها مشارکت فعالانه داشته باشند؛ لذا ضرورت دارد تا گفتمان مطالعه و بررسی ارزیابی آثار و پیامد‌های اجتماعی و فرهنگی، طرح‌ها و پروژه‌های شهری توسط جامعه علمی و دانشگاهی در جامعه گسترش به یک گفتمان تبدیل شود تا در نهایت منجر به ارتقا توانمندسازی اجتماعی، ظرفیت سازی، افزایش سرمایه اجتماعی و کاهش آسیب‌های اجتماعی شود. در همین زمینه لازم است تا تعاریف مرتبط با ارزیابی اجتماعی و فرهنگی ذکر شود.ارزیابی اجتماعی به‌عنوان یکی از حوزه‌های ارزیابی تاثیر در کنار انواع دیگر آن را می‌توان بدین گونه تعریف کرد؛ مطالعاتی که با هدف شناسایی نتایج و پیامد‌های یک اقدام مداخله‌ای (پروژه شهری) بر زندگی انسان ها، سازمان‌ها و نظام‌های اجتماعی انجام می‌شود.