جامعه‌شناسی محیط و روزگار فردوسی

منتقدانِ مکتب ادبی «تاریخ‌گرائی نوین» معتقدند: برای اینکه بتوانیم تفسیر درستی از یک متن ادبی ارائه کنیم، باید نخست از دل‌مشغولی‌های اجتماعی مولف و دوران تاریخیِ خلقِ اثر و سایر عناصر فرهنگی در متن آگاهی یابیم. به عبارتی دیگر؛ خالقِ هر اثرِ ماندگاری، به شدت تحت تاثیر روزگار و محیط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن جامعه است. از این جهت، رسالت شاعر- به عنوان خالق اثر- رسالتی سنگین است؛ شاعر باید از مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه آگاه باشد و با توجه به این، به نیاز مخاطبان- معاصران و آیندگان- پاسخ دهد. بدون شک، یکی از عوامل ماندگاری فردوسی و اثر او، درک صحیح فردوسی از زمانة خود بوده است. او «فرزند روزگار خود» بوده و با توجه به شرایط حاکم بر زمانه (از جمله: تهدید فرهنگی، به خطر افتادن هویت ملی و...) اقدام به سرودن شاهنامه کرده و از این طریق، خلا فرهنگی هویت ما را پر کرده است. در این مقاله سعی شده است به این سوالات پاسخ داده شود: الف) ارائه‌ی تصویری کلی از ایران در زمان فردوسی ب) جامعه‌شناسی هویت ایرانی در روزگار فردوسی ج) انگیزه‌های فردوسی از پذیرفتن کارِ خطیرِ سرودن شاهنامه د) قوم‌مداری فردوسی.